In Cartesius komen architectonische schoonheid én maakbaarheid harmonieus samen

Langer gezond en gelukkig leven. Dát is de ambitie van Cartesius; een nieuwe en unieke woonwijk in Utrecht die de healthy urban living theorie van de Blue Zones volledig omarmt. In de Cartesiusdriehoek komen ruim 2.400 woningen, van sociale huur- en starterswoningen tot grote appartementen en stadswoningen. Synchroon aan deze imposante gebiedsontwikkeling ontwierp OPL architecten een bijzonder deelproject met twee geschakelde en vijf losse woonblokken, waarin architectonische schoonheid, maakbaarheid én betaalbaarheid harmonieus samenkomen.

Denken in maakbaarheid zit al 74 jaar in het DNA van OPL architecten. “In al onze projecten zoeken wij naar de juiste balans tussen architectuur en bouwkunde”, vertelt architect/eigenaar Flip Luger. “Een aanpak die mooi zichtbaar wordt in project Cartesius. In de prijsvraagfase waren de stedenbouwkundige randvoorwaarden voor de Cartesiusdriehoek nog volop in ontwikkeling. Ons plan moest hier continu op anticiperen.” De initiële opdracht van Keystone Vastgoed betrof een kavel voor 242 woningen, met een gezonde mix voor lage, midden- en hoge inkomens. “Gaandeweg de planvorming werd duidelijk dat het een ensemble van gebouwen moest worden, op één grondplaat (parkeerlaag), maar met elk hun eigen architectuur en sfeer. Dankzij een atelier­brede samenwerking – waarbij onze vijf architecten allemaal één of twee gebouwen hebben ontworpen – konden we de gewenste verscheidenheid borgen en vormen de gebouwen toch één familie.”

Het ontwerp van OPL architecten omvat vijf geschakelde bouwblokken in een langgerekte U-vorm langs het spoor, geflankeerd door twee losse woonblokken aan de open parkzijde. “De stedenbouwkundige schoonheid van Cartesius zit met name in de diversiteit, de fijnmazige structuur en de zorgvuldige detaillering”, vertelt Luger. “Daarnaast onderscheidt ons ontwerp zich door een gezonde en groene leefkwaliteit, waarbij groene gevels stijlvol gecombineerd worden met een collectieve groene binnentuin én individuele voorzieningen. Maar ook door een perfecte harmonie van ontwerpvrijheid en maakbaarheid.”

Om de uitvoerbaarheid van haar ontwerpen te borgen, kijkt OPL architecten altijd nadrukkelijk naar o.a. haalbaarheid en maakbaarheid. “Al in de VO-fase, maar zeker vanaf de DO-fase werken wij een plan volledig bouwkundig uit”, benadrukt Luger. “Hierbij kijken we niet alleen naar de esthetische en technische (aansluit)details, maar denken we ook volledig mee in de engineering van realisatie én bouwproces. Ontwerpen die niet goed bouwkundig zijn doordacht, blijken bijna altijd technisch en/of financieel onhaalbaar. Aanpassingen zijn in dat geval onvermijdelijk. Vaak wordt hierbij niet alleen de beoogde architectonische kwaliteit aangetast, maar uiteindelijk ook onze maatschappelijke opdracht. Anno 2022 hebben we een enorme woningbouwopgave. Tegelijkertijd blijven vergunningsaanvragen, participatie- en bestemmingsplanwijzigingen te lang liggen, wordt in een te laag tempo gebouwd en ontbreekt een duidelijke visie van beleidsmakers. Als ontwerpplannen dan ook nog eerst een make-over moeten krijgen voordat ze maakbaar en betaalbaar zijn, dan verliezen we nóg meer kostbare tijd en ontwikkelen problemen zich van kwaad tot erger…”

Tijdens de financiële crisis van 2007-2011 is veel bouwkundige kennis verloren gegaan, meent Luger. “Ook bij de architectenbureaus. Diverse bureaus hebben zich teruggetrokken tot hun kernactiviteit en hun engineering en tekenproductie afgestoten. Hierdoor is een groot manco ontstaan, die niet zomaar is opgelost. Want ook in de beoordeling van pitchplannen winnen nog te vaak de mooiste plaatjes, de gaafste architectuur en de meest uitdagende ideeën, zonder dat deze bouwkundig voldoende doordacht zijn. Nu thema’s als energiezuinigheid, circulariteit en natuurinclusiviteit onze gebouwontwerpen nóg complexer maken, wordt het denken in maakbaarheid nog belangrijker.”

Cartesius is volgens Luger hét visitekaartje voor een integraal ontwerpproces en een excellente bouwteamsamenwerking. “Bij de start van de DO-fase vroeg de aannemer of we de gebouwen zo konden ontwerpen, dat een steigerloze bouw mogelijk werd. Al vanaf het prille stadium van uitwerking zijn de architectonische verschijning en bouwkundige maakbaarheid geïntegreerd ontworpen. Daardoor kan nu een harmonieus project gerealiseerd worden, met een verfijnd detailniveau, een optimale uitvoeringsmethodiek én een maximale kwaliteit voor iedereen.”