Alles voor het zachtste drinkwater 

Het zachtste drinkwater van Nederland? Dat komt uit Epe, waar Vitens water wint, zuivert en naar de klanten in de regio pompt. Aan Salverda Bouw de taak deze drinkwaterproductielocatie te vernieuwen en uitbreiden, zonder dat de huishoudens en bedrijven zonder water zouden komen te zitten. 

In het waterwingebied in het prachtige bos van De Dellen, op de Gelderse Veluwe, staan acht grote putten. Hiermee wordt het grondwater van 26 tot 82 meter diepte omhoog gepompt. Dat dit water het zachtste van het land is, komt doordat er weinig kalk in de grond zit. Het opgepompte water is van nature ook heel schoon: de zandgrond filtert het als het ware al voor. De drinkwaterlocatie van Vitens in Epe zorgt ervoor dat het zachte water bij de klanten uit de kraan kan stromen.

Om ook in de toekomst de toevoer van water te kunnen blijven garanderen, was het tijd dat de drinkwaterlocatie uit de jaren ’80 flink vernieuwd en uitgebreid werd. Hoofdaannemer Salverda Bouw startte in september 2022 met dit meerjarenproject, in samenwerking met Rook Pijpleidingbouw voor het waterzijdige installatiewerk en Hollander Techniek voor de elektrotechnische installatie en procesautomatisering. Een vertrouwd trio dat al vaker succesvol met elkaar samenwerkte op Vitens-projecten. Met een nieuw pomp- en bedieningsgebouw, een vierde filtertank, een slibindikker en een nieuwe e-ruimte in het filtergebouw is de locatie straks helemaal klaar voor de toekomst. 

Tijdens de werkzaamheden mocht de watertoevoer niet onderbroken worden: daarin lag de grootste uitdaging voor het bouwteam. Ongeacht de werkzaamheden moest er bij de gebruiker altijd water uit de kraan komen. Rick Maljaars, projectleider van Salverda Bouw: “De klus vroeg veel afstemming om de vele ombouwen te kunnen inpassen in de bestaande bedrijfsvoering. Omdat het nieuwe pompgebouw op een andere plek zou komen, moest dat allemaal op de schop zonder het productieproces te onderbreken.”

Voor Hollander Techniek, verantwoordelijk voor de E-installaties, was dit ook een uitdaging, vertelt projectleider Franck de Bruine. “Voordat we volledig over kunnen gaan op het nieuwe pompgebouw, moeten het oude en nieuwe gebouw ook nog een tijd naast elkaar kunnen opereren. Om dit te kunnen realiseren, was het nodig om de oude installatie goed in kaart brengen, zodat we daarop aan konden sluiten. Daarna moesten we verschillende situaties ontwerpen, nieuwe bekabeling aanleggen en nieuwe verdelers en besturingskasten installeren.”

Voor Salverda Bouw lag in dit project een mooie taak in het realiseren van de betonnen kelderbak in het pompgebouw: de plek waar de acht pompen het water richting de klanten sturen. Maljaars: “Het uitdenken van hoe de kelderbak eruit moest komen te zien, met welke bekisting en bewapening, was een interessante klus voor onze afdeling betonbouw.”

Maljaars vond het bijzondere ontwerp van het nieuwe pompgebouw ook een interessant onderdeel van dit project. “Het had een vierkante blokkendoos kunnen worden, maar Vitens wilde dat het gebouw in de bosrijke omgeving op zou gaan. Daarom heeft het een ronde vorm gekregen, met houten gevels en een groendak. De houten gevels bestaan uit forse balken van 8 bij 20 cm. Wij moesten goed nadenken over welke soort duurzaam hout het meest geschikt was, hoe we de balken zouden bevestigen, hoe we het geheel waterdicht konden maken en hoe het op termijn goed te onderhouden zou zijn. Dat zijn leuke bouwkundige vraagstukken waarin wij onze expertise kunnen laten blijken.”  

Het respecteren van de bestaande flora en fauna was bij dit project erg belangrijk voor Vitens. Dat is de reden waarom ze in het nieuwe pompgebouw een vleermuishotel in de grondwal hebben laten maken. Maljaars: “We hebben veel geschakeld met de ecoloog van Vitens over hoe dit nieuwe onderkomen er precies uit zou moeten komen te zien.” Lachend: “Dat is weer eens iets anders: als bouwkundige bezig zijn met hoe vleermuizen het fijnste wonen.”

Op het gebied van elektra leerde De Bruine ook iets bij over de dieren van het Veluwse bos. “De lantaarnpalen die wij zouden installeren, moesten diervriendelijk zijn. Kennelijk worden dieren door wit licht afgeschrikt. Vleermuizen vinden rood licht fijn, wildzwijnen houden van groen licht, vertelde de ecoloog. Dus ja, wat moesten we kiezen? Uiteindelijk zijn we voor rood licht gegaan omdat er op het terrein geen wilde zwijnen rondlopen.”

Van de flora en fauna gaan we over op een ander belangrijk onderdeel van dit project: de veiligheid van de drinkwaterlocatie. Veel huishoudens en bedrijven zijn afhankelijk van het water uit Epe. Omdat water een eerste levensbehoefte is, worden de veiligheidseisen die aan dit soort locaties gesteld worden steeds strenger. Hollander Techniek heeft op meerdere manieren bijgedragen aan die veiligheid, vertelt De Bruine. “Naast een brandmeldinstallatie hebben we een blusgasinstallatie gerealiseerd. Als er brand gedetecteerd wordt, komt er een gas vrij dat de temperatuur verlaagt en het vuur dooft. Indien de stroom uitvalt, dan zorgt een groot noodstroomaggregaat ervoor dat de waterproductie gewoon door kan gaan. Mocht de bliksem inslaan, dan voorkomt een aardingsinstallatie dat er brand uitbreekt en wordt bij kortsluiting stroom weggeleid.”

Ook op het gebied van beveiliging heeft Hollander Techniek, in samenwerking met een onderaannemer, mooie oplossingen gerealiseerd. “Als drinkwatervoorziening moet de locatie volgens de Nationaal Coördinator Terrorismebestrijding aan bepaalde standaarden voldoen. Dan heb je het niet alleen over de beveiliging van het gebouw zelf – wie heeft toegang tot welke plek, maar bijvoorbeeld ook over de bescherming van het netwerk tegen hackers.”

Naast de E-installaties en beveiliging, was Hollander Techniek ook verantwoordelijk voor de software voor deze Vitens-locatie. “Deze software stuurt alle systemen aan, bijvoorbeeld die van de pompen en de filters. Het zorgt er bijvoorbeeld ook voor dat het noodaggregaat aangaat op het moment dat er problemen zijn met de netstroom.” Uiteraard wordt deze software uitgebreid getest voordat het in gebruik wordt genomen. Dat is altijd een heel spannend moment, want aan alle systemen wordt lang en hard gewerkt. De Bruine: “Als alles dan blijkt te werken, is dat echt een geweldig moment. Zeker omdat je werkt met zoiets cruciaals als een watervoorziening en je weet wat de gevolgen kunnen zijn als het misgaat. Dat geeft het werk een extra dimensie.”

Inmiddels is het nieuwe pomp- en bedieningsgebouw klaar en is het filtergebouw voorzien van een extra filtertank en nieuwe installatieruimte. De nieuwe slibindikker zorgt ervoor dat het vuil dat uit het water wordt gefilterd nog verder wordt ingedikt, waardoor Vitens minder vuil hoeft af te voeren. Tot en met mei is het bouwteam bezig met het één voor één overzetten van de acht pompen van het oude naar het nieuwe gebouw. “Elke pomp moet gedemonteerd, overgezet, geïnstalleerd en getest worden. Daar zijn we per pomp zo’n drie tot vier weken mee bezig. 

Hier zit wel druk achter, want alle acht de pompen moeten zijn overgezet vóór het hoogseizoen, wanneer meer water wordt gebruikt. Gelukkig is dit proces van tevoren goed uitgedacht door Vitens en lopen we goed op schema”, aldus Maljaars. 

Na het overzetten van de pompen hoeft alleen nog het oude pompgebouw te worden gesloopt en het terrein te worden ingericht met straatwerk en beplanting. De oplevering staat voor oktober van dit jaar gepland. Daarna kunnen alle partijen proosten op een succesvolle samenwerking. Maljaars: “Vitens werkt graag met de combinatie van deze drie aannemers en daar kunnen wij ons als Salverda helemaal in vinden. Hollander Techniek en Rook Pijpleidingbouw zijn heel kundige partijen die goed staan aangeschreven. De samenwerking gaat heel vloeiend. We hebben dezelfde kijk op hoe we met een klus omgaan: we willen ons werk gewoon goed doen.” Daar sluit De Bruine zich bij aan: “Ik vind de onderlinge samenwerking tussen Vitens, Hollander Techniek en Salverda heel open en constructief. Als iets tegenzit, helpen we elkaar.”