Multicultureel rouwcentrum opent de deuren

Iedereen moet op zijn manier afscheid kunnen nemen

Begin februari opende het eerste multiculturele rouwcentrum van Nederland: het Afscheidshuis Amsterdam Zuidoost. Er ging een jarenlang overleg tussen mensen van verschillende culturen, religies, achtergronden en gemeenschappen aan vooraf. PKW Architecten maakte het definitieve ontwerp voor dit complexe project van Yarden. Zowel de gevel als de inrichting zijn aangepast aan het uiteindelijke doel: een ruimte van bezinning voor verschillende culturen middenin een drukke, hoogstedelijke omgeving.

Op de noordelijke gevel, die op de straat uitgeeft, verbergen verticale houten lamellen de achterliggende schil in glas.

Het eerste multiculturele rouwcentrum van Nederland is een feit en daarmee is een langgekoesterde wens van de bewoners en het bestuur van stadsdeel Zuidoost en van Yarden in vervulling gegaan. “Hoewel er 160 nationaliteiten in dit deel van Amsterdam vertegenwoordigd zijn, was er nog geen ontmoetingsplek waar nabestaanden van die verschillende culturen, religies en achtergronden volgens hun eigen wensen, geloofsovertuiging en uitvaartrituelen afscheid konden nemen van een overledene”, zegt Paul Verbruggen van PKW Architecten. “We kregen de complexe opdracht om een gebouw te ontwerpen dat zowel buiten als binnen perfect is afgestemd op het uitgangspunt ‘rouwen’. Zo wordt de opbouw van de gevels bepaald door de band met de omgeving. Het gebouw ligt immers in de drukke buurt van de Amsterdam Arena, waar veel wagens en treinen voorbijkomen, maar paalt ook aan een kantoorgebouw. Binnenin kan de ruimte flexibel ingedeeld worden en kan iedereen de ruimte naar eigen wens en smaak inrichten.” 

Open en gesloten gebouw

Bij het ontwerp van dit gebouw hield de architect rekening met de inplanting in de omgeving en werd elke gevel op een andere manier opgevat. Zo zit de westgevel, waar de rouwauto’s aankomen en de kistbewegingen gebeuren, verscholen achter hekken en luifels, terwijl aan de zuidzijde de esthetische betonnen gevel verschillende ramen omvat. Zo behouden de rouwenden in de kerk het zicht op de omgeving zonder dat de medewerkers van het nabijgelegen kantoorgebouw naar binnen kunnen kijken. “De noord- en oostgevel, respectievelijk aan de straat- en pleinzijde, zijn zo ontworpen dat ze voldoende lichtinval garanderen zonder dat passanten een glimp kunnen opvangen van wat er binnen gebeurt”, vult de architect aan. “Aan de noordzijde verbergen verticale houten lamellen de achterliggende schil in glas, terwijl in de aula aan de pleinzijde kleine ramen wel licht binnenlaten, maar het zicht van buiten naar binnen blokkeren.”

In de esthetische betonnen gevel aan de zuidzijde werden verschillende ramen geïntegreerd. Die zorgen voor zicht op de omgeving, maar voorkomen tegelijk dat medewerkers van het nabijgelegen kantoorgebouw naar binnen kunnen kijken.

Multiculturele inslag

Iedereen kan in het afscheidshuis terecht, van de oude Amsterdammer die regelmatig een bruine kroeg bezoekt tot een Creoolse vrouw met een hoepeljurk. “De manier van afscheid nemen varieert van cultuur tot cultuur, van religie tot religie, van gemeenschap tot gemeenschap: eigen rituelen, eigen rouwbeklag, eigen muziek, eigen eten, …. Daarom is er een ingetogen Hindoestaanse rouwkamer met ‘dia’s’ en schoteltjes in aardewerk met ongezouten boter die tijdens de uitvaart in brand gestoken kunnen worden. Ook kan in een Ghanese ruimte worden gerouwd, waar met lakens de hemel is nagebootst. De Afro-Surinaamse gemeenschap kan op de avond voor de begrafenis zo luid zingen als ze maar wil, zonder dat de buren gestoord worden en finaal een klacht indienen”, legt Verbruggen uit. “Het gebouw kan met behulp van vouwwanden flexibel ingedeeld worden, waardoor maximaal 400 mensen in één ruimte passen. De afwerking is neutraal en sober, wat iedereen toelaat om de ruimte naar eigen wens en smaak in te richten. Dankzij de veelzijdige verlichting en de mogelijkheid tot projectie van religieuze symbolen kan steeds een huiselijke sfeer gecreëerd worden. Bovendien is er een geluidsinstallatie, geschikt voor de stille tonen van een ingetogen dienst en de hogere decibels van een meer ‘uitbundige’ viering. Het complex bevat ook meerdere keukens met een sterkere luchtafzuiging dan in de meeste rouwcentra, waardoor nabestaanden ook eigen gerechten kunnen koken. Er is een rituele bewassingsruimte en zelfs de toiletten zijn aangepast voor de grote gewaden en hoofddeksels die sommige vrouwen bij een uitvaart dragen. Met een pasje krijg je 24 uur per dag toegang tot het gebouw.”

Sociale ontmoetingsfunctie

Dit multifunctionele uitvaartcentrum heeft dus alles om nabestaanden op een eigen manier afscheid te laten nemen van hun dierbaren, volgens hun eigen geloofsovertuiging en met gebruik van hun eigen uitvaartrituelen. Het gebouw heeft echter ook een sociale ontmoetingsfunctie, want mensen kunnen er terecht voor herinneringsbijeenkomsten, lezingen en concerten.