Maria Montessorigebouw, Nijmegen | ‘Voortbouwen op kleinschaligheid’

De energieneutrale nieuwbouw voor de faculteit Sociale Wetenschappen van de Radboud Universiteit, het Maria Montessorigebouw, is inmiddels flink op stoom. De door Inbo ontworpen, vervangende nieuwbouw op de campus Heyendaal Zuid (25.500 m²) wordt een eigentijdse en tegelijkertijd ontspannen werk-/studielocatie voor studenten, docenten en onderzoekers. “Zorgvuldig ingepast in het landschap”, vertellen projectmanager Geert Jansen (RU) en architect Wilco van Oosten (Inbo).

De labyrintische betonnen oudbouw van de omvangrijke faculteit op de Nijmeegse campus was aan vervanging toe, zegt Jansen. “Onderwijsvormen en aantallen studenten zijn veranderd, energetisch is het gebouw uit de jaren ’70 gedateerd en op vele vlakken is het aan het eind van de levensduur gekomen. Op het gebied van ruimte-indeling zijn de hedendaagse behoeften anders, bijvoorbeeld als het gaat over droge laboratoria waar gedragsonderzoek wordt verricht onder geconditioneerde omstandigheden, alsmede op het vlak van collegezalen en studieruimten. De Radboud Universiteit werkt zeker nu steeds meer met weblectures en er zijn meer studiewerkplekken voorzien in de nieuwbouw dan voorheen.”

‘Randvoorwaarden helpen’

“Aan het begin van het ontwerpproces hebben we een aantal belangrijke keuzes gemaakt, die het gebouw niet alleen een aangename werkplek maken, maar ook duurzaam”, vervolgt Van Oosten. “Eén van die aspecten is daglicht, in combinatie met een licht interieur en het gebruik van hout in de afwerking. Om van deze grote faculteit (5.000 gebruikers; red.) een prettige en inspirerende omgeving voor onderzoek, onderwijs en studie te maken, hebben wij het gebouw zo ontworpen dat het kleinschalig wordt ervaren. Wij werden daarbij geholpen door de stedenbouwkundige randvoorwaarden met betrekking tot landschappelijke inpassing.” Het bouwvolume kon en moest worden verspreid in twee kleinschalige vleugels, met in het midden een glooiing met een verdiepte voetgangersverbinding. “De gewenste verbinding liep dwars door de nieuwbouwlocatie heen. Het verdiepen van die verbinding, met een glooiing in het landschap, creëerde de mogelijkheid in het hart van het gebouw binnen te komen en de doorgaande voetgangersroute onbelemmerd onder het centrale grand café door te laten lopen. Er is een warme interieursfeer gecreëerd met het gebruik van Iroko-hardhout en ruimte voor ontmoeting en ontspanning. Twee atria fungeren als verdeler van de mensenstroom. Uitnodigende en strategisch gelegen trappen zorgen ervoor dat de deels verscholen geplaatste liften minder gebruikt zullen worden, wat het gebruik van de trappen stimuleert.”

Hybride energienet

De menselijke maat in het ontwerp geldt ook voor de gekozen vorm van het gebouw en de opbouw van de gevel, waarin twee verdiepingen door grote witte kaders van Resista-gevelbekleding en beton worden samengevoegd met omvangrijke tripleglaspartijen. Resista is een milieuvriendelijke gevelbekleding, opgebouwd uit grotendeels biologische materialen. Het Maria Montessorigebouw dient te worden aangesloten op het hybride energienetwerk van de universiteitscampus, met gebruik van restwarmte door de koppeling van gebouwen. Jansen: “De nieuwbouw kan daardoor zonder gasaansluiting worden uitgevoerd, met gebruik van een WKO, ondersteund door warmtepompen en WTW-systemen. Er is gekozen voor een hoogwaardige gevel- en dakisolatie met Rc-waarden tussen 6,5 en 8, met als resultaat een BREEAM-score ‘Excellent’ voor het ontwerp.” ‘Het gebouw volgt de mens’, aldus Van Oosten.
“Alleen waar mensen aanwezig zijn, doet de klimaatinstallatie zijn werk. De compacte opzet van het gebouw, met aantrekkelijke lichte atria, beperkt het gevelvlak en ook dat is gunstig voor het energiegebruik. Het gebouw is duurzaam in zichzelf en in het gebruik, waardoor de resterende energiebehoefte wordt beperkt.”

Uitvoering

Het nieuwbouwproject is traditioneel aanbesteed, op basis van een volledig uitgewerkt bestek na inbreng van staf en onderzoekers in de ontwerpfase. Inbo heeft daartoe uitgebreide interviewsessies afgenomen, en is naast hoofdarchitect ook directievoerder en in een total engineeringsteam verantwoordelijk voor het bouwkundig en installatietechnisch ontwerp. Bewuste keuzes, zegt Jansen. “Wij zijn blij hoe dat tot nu toe is verlopen en gaat in de praktijk. Personeel is nadrukkelijk betrokken. Uiteraard zijn er wel eens discussiepunten geweest, ook met de aannemer in de uitvoering, maar die worden altijd vroegtijdig en op stafniveau opgelost.” In september 2020 wordt het Maria Montessorigebouw naar verwachting opgeleverd.