Schoonschip gaat slim om met urine- en ontlastingsstromen

Voor de 46 huishoudens in project Schoonschip in Amsterdam-Noord heeft QUA-VAC BV stille en waterbesparende vacuümtoiletten geleverd. Deze toiletten zijn aangesloten op een vacuüm leidingstelsel dat de urine- en ontlastingsstromen (ook wel zwart water genoemd) verzamelt in een vacuümstation. Vanaf hier wordt het afvalwater verder gepompt, tot het uiteindelijk uitkomt in een  vergistingsunit waar het wordt vergist en omgezet in biogas, warmte en elektriciteit. Daarnaast wordt fosfaat uit het afvalwater gewonnen, waarvan mestkorrels worden gemaakt voor de planten, groenten en bomen in de drijvende woonwijk.

“Een vacuümtoilet is een toilet waarbij het spoelwater en de af te voeren urine- en ontlastingsstromen niet op basis van zwaartekracht worden afgevoerd, maar door middel van onderdruk”, vertelt Arjan Krebs, Project Engineer bij QUA-VAC BV. “Bij het doorspoelen stroomt een kleine hoeveelheid water (ca. 1,2 liter) in de toiletpot. Op datzelfde moment wordt in het toilet een afzuigklep geactiveerd en geopend, waarna het toilet op basis van onderdruk wordt doorgespoeld. Met een drukverschil van -0,6 bar worden de af te voeren urine- en ontlastingsstromen uit het toilet en door de vacuümleiding gezogen, tot in het vacuüm-pompstation. Dit proces duurt slechts enkele seconden, waarna de afzuigklep weer wordt gesloten.” Om een goed transport te kunnen garanderen stelde QUA-VAC een ontwerp op voor het gehele vacuümnetwerk en het vacuümstation. “We hebben hier ruime ervaring in en kunnen klanten maximaal ontlasten.”

Aanzienlijke waterbesparing, minimale milieu-impact (footprint)
Waar (standaard) vrij verval toiletten 6 tot 8 liter water per spoelbeurt gebruiken, is voor het doorspoelen van de vacuümtoiletten slechts 1,2 liter al voldoende, vertelt Patrick Vos, Outside Sales bij QUA-VAC BV. “Een aanzienlijke drinkwaterbesparing is het resultaat, wat in de nabije toekomst erg interessant kan worden. Bovendien wordt – dankzij de efficiënte zuivering van de beperkte hoeveelheid afvalwater – het milieu beduidend minder belast. Er gaat minder afvalwater naar de zuivering, waardoor ook minder energie nodig is om het afvalwater te zuiveren. Als gevolg hiervan wordt de CO₂-uitstoot flink gereduceerd.” Krebs: “De groene, nieuwe sanitatie levert een drinkwaterbesparing tot 10.950 liter per persoon per jaar op. Ook worden meer grondstoffen uit het afvalwater gewonnen dan bij een standaard zuivering. Daarmee past het vacuümsysteem uitstekend bij de ambitie van Schoonschip, dat de meest duurzame drijvende wijk van Europa moet worden.”

Stilste vacuümtoiletten van de markt
Project Schoonschip maakt onderdeel uit van het gebiedsontwikkelingsproject Buiksloterham, dat de ontwikkeling en bouw van enkele honderden woningen omvat. Deze woningen worden gerealiseerd aan de overzijde van het Johan van Hasseltkanaal. “Voor deze woningen levert QUA-VAC in totaal 640 vacuümtoiletten”, vertelt Krebs. “Gekozen is voor de Evac Optima 5 toiletten, die tot de stilste vacuümtoiletten van de markt behoren. Een regelunit met spoelgeheugen zorgt ervoor dat het toilet steeds wacht op voldoende vacuüm, alvorens het spoelproces wordt uitgevoerd. Zonder dat de gebruiker hierop hoeft te wachten. De geavanceerde afzuigklep borgt dat – mocht het vacuüm onverhoopt wegvallen – overstromingen worden voorkomen.”

Continu buffervacuüm
Het Evac 10 HQE 140 vacuüm-pompsysteem van project Schoonschip omvat een grote ontvangsttank van 1.100 liter met twee vacuüm- en twee perspompen. “In de tank wordt een vacuümbuffer gecreëerd. Zodat wanneer een toilet-afzuigklep wordt geopend, niet direct alle vacuüm wegvalt. Daarnaast dient de tank voor de tijdelijke opslag van zwart water. Wanneer de tank voor 30-40% gevuld is met afvalwater, dan wordt dit water onder het Johan van Hasseltkanaal door geperst, richting het vacuümstation van project Buiksloterham en de vergistingsunit. Omdat de nieuwe sanitatie voor Buiksloterham op dit moment nog niet gereed is, wordt het zwarte water van de Schoonschip-huishoudens nog tijdelijk naar het bestaande riool geperst.” 

De pilot in Buiksloterham biedt Waternet de unieke kans om te ontdekken of decentrale sanitatie betere resultaten oplevert dan centrale zuivering. In navolging van dit project wil Waternet de nieuwe sanitatie ook invoeren op andere plekken in Amsterdam.