Betaalbaar én comfortabel wonen in Lieven

Project Lieven in Amsterdam Nieuw-West is onlangs gekroond tot BNA Beste Gebouw van het Jaar 2023 in de categorie Leefbaarheid & Sociale Cohesie. Het wooncomplex weet stedelijke verdichting op ingenieuze wijze te combineren met luwe groene openbare ruimte en voegt betaalbare woningen toe aan de stad.

Met Lieven biedt Woonstichting Lieven de Key studenten en woonstarters de kans om met een zelfstandige woning in Amsterdam aan hun toekomst te bouwen. Het project omvat twee opengewerkte en gespiegelde bouwblokken ten oosten en ten westen van de Rodenrijsstraat, met ruimte voor ca. 1.200 studenten en starters. Alle 1.200 woningen zijn gerealiseerd door Bot Bouw. Het stedenbouwkundig plan voor Lieven is gemaakt door Arons en Gelauff architecten, dat ook het westelijke bouwblok ontwierp. KENK Architecten maakte het ontwerp voor de bouwdelen 6, ‘7even’ en 8, die deel uitmaken van het oostelijke bouwblok. De inspanningen leidden tot 560 sociale huurwoningen voor starters en studenten en 90 vrije sector huurwoningen in een grootschalig en gevarieerd hybride bouwblok, met multifunctionele collectieve ruimtes en een gemeenschappelijke binnentuin.

Amsterdam Nieuw-West was ooit het paradijs van het Nieuwe Wonen. Als reactie op de gesloten bouwblokken in de binnenstad en 19e-eeuwse ring werd het straatbeeld bepaald door horizontaal georganiseerde portieketagewoningen met tussenliggende plantsoenen, die licht, lucht en groen moesten toevoegen. Een droom voor de arbeidersgezinnen van destijds, maar niet meer passend in de huidige maatschappij waarin duurzaamheid, circulariteit en menselijke maat de boventoon voeren, vertelt Pim Köther, architect en eigenaar van KENK Architecten. “In plaats van de oude eenvormigheid legt Lieven heel bewust de nadruk op gemeenschappelijkheid. Maar ook op een hybride bouwstructuur, met een grote diversiteit aan woning- en ontsluitingstypes. Van eenzijdig georiënteerde corridorwoningen tot portiekwoningen en van galerij-ontsluitingen tot patio-ontsluitingen, waardoor een bijzonder nieuw stuk stad ontstaat.”

Om een aantrekkelijke woon- en leefomgeving te realiseren, is het volgens Köther belangrijk om diversiteit in schaal en maat te creëren. Maar ook een goede relatie met de straat, een mooie entree, een aantrekkelijke plint- en margestrook, voldoende ruimte voor ontmoeting, collectieve voorzieningen, een groen binnengebied en een tijdloze architectuur zijn volgens hem essentieel, wat tevens geldt voor monumentaliteit en een goede gebouwbeëindiging. “Aspecten die in project Lieven optimaal tot hun recht komen. In de architectuur hebben wij gestreefd naar een klassieke en karakteristieke architectuur, die aansluit bij veel plannen in de omgeving. Het gebruik van metselwerk met een monumentale ‘touch’ refereert naar de wederopbouwarchitectuur, terwijl een dubbelhoge plint de kruising tussen privé en openbaar gebied illustreert. Mede dankzij een grand café, een multifunctionele zaal, een margestrook en zitjes aan de gevel aardt het gebouw heel mooi in zijn omgeving. Doordat ook de kleinere woningen (< 40 m2) beschikken over een privébuitenruimte, wordt bovendien nog meer kwaliteit toegevoegd.”

Project Lieven bevindt zich vlakbij de snelweg A10. “Vanwege de hoge geluidbelasting van de ringweg, moest een groot deel van de gevels aan de oost- en zuidzijde worden uitgevoerd als ‘dove gevel’”, vertelt Köther. “Omdat achter deze gevels veel eenzijdig georiënteerde studenten- en starterswoningen waren voorzien, ontstond een technische uitdaging. Immers was een gevel zonder te openen ramen voor deze woningen geen optie. Mede dankzij Solarlux hebben hier een oplossing voor gevonden.” Voor de geluidbelaste gevels van bouwdeel 8 betreft deze oplossing een ‘dubbele gevel’, met een serre met enkelglas balkonbeglazing en een doorvalveilige borstwering van Solarlux, in combinatie met een industriële suskast.

De keuze voor Solarlux was volgens Köther een logische, vanwege eerdere goede projectervaringen. “Solarlux is gespecialiseerd in draaischuifsysteem. Bovendien was zij één van de eersten die hiervoor alle certificeringen en garanties kon verstrekken. Vanwege de complexiteit van dit project, hebben wij Solarlux al in een vroeg stadium betrokken om in een bouwteam de detaillering te ontwikkelen. Zowel voor de metselwerkgevels als voor de aluminium gevel, dat het blok met horecafunctie extra cachet geeft. Hierbij is nadrukkelijk aandacht besteed aan wooncomfort, daglichttoetreding, natuurlijke ventilatie, geluidwering en afvoer van regenwater. Maar ook aan maakbaarheid
en betaalbaarheid.”

“In project Lieven was een traditioneel balkonhekwerk met verticale balusters niet mogelijk”, vertelt André Jansen, accountmanager bij Solarlux. “

De krachten moesten namelijk links en rechts in de HSB-gevelelementen worden afgedragen. Een oplossing hiervoor werd gevonden in onze SL 45 balkonborstwering met horizontaal verstevigd profiel. Hier bovenop is ons SL 25 R draaischuifsysteem gemonteerd, dat opvalt door de verticale profielen op de glasplaten. Een bewuste keuze, omdat de profielen de belijning van het gebouw volgen. De balkonbeglazing is in zijn geheel te openen, waardoor een variabele gevelindeling mogelijk wordt. Op strategische plekken zijn vleugelelementen weggelaten om in de gewenste permanente ventilatie te voorzien. Zónder in te boeten aan de vereiste geluidwering. Hierdoor voldoen de buitenruimtes niet alleen aan de wensen uit het Bouwbesluit, maar sluiten zij ook aan bij de gebouwesthetiek die KENK Architecten voor ogen had.”

De balkonbeglazing en borstwering van Solarlux werden voorgeschreven in het bestek, dat door Bot Bouw is overgenomen. Hiermee waren zowel de architect als aannemer verzekerd van een totaalpakket, vertelt Jansen. In een bouwteam met Lieven de Key heeft Bot Bouw de realisatie van de wooncomplexen verzorgd. Ook droeg zij de coördinatieverantwoordelijkheid voor de infra, nutsvoorzieningen en overige terreininrichting. “We hebben het definitief ontwerp uitgewerkt tot een uitvoeringsontwerp en tekeningen, waarna we eind 2019 met de uitvoering van 6, ‘7even’ en 8 zijn gestart”, vertelt projectleider Johan Kuin. “Zowel in de engineerings- als uitvoeringsfase hadden we te maken met vele onderaannemers en (voorkeurs)leveranciers, zoals Solarlux voor de balkonbeglazing en balkonborstwering. Solarlux is erg sterk in het adviestraject en met SL 25 R biedt zij een uniek product. Zowel qua bediening als solide mechaniek, waardoor slechts weinig nazorg nodig is.”

In de voorbereidende fase heeft Bot Bouw hetgeen dat in het bestek is bedacht, vertaald naar werkbare details én de juiste maattoleranties. “Door slim om te gaan met toleranties en door zoveel mogelijk te standaardiseren, konden we de prijs laag houden”, benadrukt Kuin. “Dat was in dit project essentieel. Bovendien vertaalde de uitgebreide voorbereiding en afstemming zich in een snelle en soepele uitvoering.”

Bijzondere opvolger

Begin mei is het laatste deel van Lieven opgeleverd. Op dit moment werken Bot Bouw en Solarlux samen aan woontoren De Catharina in Zaandam, waarin de opvolger van SL 25 R wordt toegepast: Proline T. “Samen met Proline T Mega speelt Proline T nóg beter in op de behoefte in binnenstedelijke projecten, omdat heel eenvoudig een dubbele gevel gerealiseerd kan worden”, vertelt Jansen. “Naar wens van veel architecten zijn de profielsystemen nog strakker en hoekiger vormgegeven. Ook zijn zij nog slanker en eleganter gemaakt, zónder in te boeten aan technische eigenschappen.” Extreme glasafmetingen tot 1 m breed en 3 m hoog zijn geen enkel probleem, vertelt hij. “Bovendien zijn glasdiktes van 6 tot maar liefst 18 mm mogelijk.” Een verbeterde en gepatenteerde borging garandeert een optimale stabiliteit. “Op het moment dat de vleugels geopend zijn, blijven zij heel stabiel op hun plek. Ook bij veel wind.” In combinatie met extra dichtingen zijn geluidsweringen van >30 dB mogelijk. Daarmee loopt Solarlux opnieuw voorop in de markt.