Meekoppelen voor meer duurzaamheid en circulariteit

De overheid heeft als doel om in 2050 een volledig circulaire economie te zijn, met als tussenstap in 2030 om 50% minder primaire grondstoffen te verbruiken ten opzichte van 1990. Dit vergt een transitie van een lineaire economie naar een volledig circulaire economie, met gebruik van materiaal dat niet milieubelastend is en zonder verspilling van materiaal en energie. Door meekoppelkansen te benutten, is veel circulaire winst te behalen. Dit artikel laat diverse voorbeelden zien van meekoppelkansen, aan de hand van enkele projecten van Lievense | WSP die bijdragen aan duurzaamheid en circulariteit.

De eerste meekoppelkans volgt uit de kadeproblematiek rond de historische kademuren in Amsterdam. Ca. 100 km kademuren zijn in slechte staat van onderhoud. Daarnaast speelt in Amsterdam het (klimaat)probleem dat ’s zomers het grachtenwater te warm wordt. Een warmtewisselaar in de nieuwe kadewanden onttrekt warmte uit het grachtenwater. Dat is niet alleen goed voor de vissen, maar remt ook de groei van blauwalg af. De warmte wordt opgeslagen om in de winterperiode te worden benut voor woningverwarming. Vervanging van de kadewanden wordt zo omgezet in een kans voor energieopwekking met weinig extra materiaalinzet.

Een tweede voorbeeld betreft een wettelijk verplicht te vervangen asbestdak op een fabriekshal. Geadviseerd werd om het relatief zware en luchtlekke dak te vervangen door een stalen dakplaat met een licht, volledig recyclebaar isolatiemateriaal. Daarmee neemt de isolatiewaarde van het dak fors toe. Ook de luchtdichtheid verbetert, wat een forse energiebesparing oplevert. Het totale gewicht van het dakpakket is afgenomen. Dit levert mogelijkheden op om zonnepanelen op het dak te plaatsen zonder noodzakelijke verzwaring van de onderliggende draagconstructie. Het resultaat is een energieleverend dak met een betere duurzaamheidsprestatie.

Warmtewinning uit de Amsterdamse grachten en daarmee verlaging van de watertemperatuur.

Een derde voorbeeld van circulaire meekoppelkansen op wijkniveau betreft een wijk in Bunnik waar mogelijkheden voor het voorkomen van wateroverlast bij hevige regenbuien werden onderzocht. De capaciteit van het rioleringsstelsel schiet tekort en de gemeente heeft behoefte om de leefbaarheid in de wijk te vergroten. Lievense | WSP inventariseerde de wensen van de gemeente, bewoners en maatschappelijke organisaties in een ‘place making’ participatieproces. Het eindresultaat is veel minder bestrating in de wijk, halfverharding voor parkeren, meer groen en houten bankjes voor social talks, gezamenlijk gebruik van speelterreinen, een gezondere leefomgeving met minder hittestress, een eind aan de wateroverlast en – last but not least – tevreden bewoners. Dat alles met een beperkte inzet van milieubelastende materialen.

Ervaring leert, door bijvoorbeeld LCC-studies te verrichten, dat integratie van duurzaamheid en circulariteit in veel gevallen niet veel meer hoeft te kosten en mogelijk zelfs een kostenbesparing kan opleveren. Een integrale aanpak is daarbij noodzakelijk. Door structureel kansen te verkennen, levert circulariteit in veel projecten een meerwaarde op.