Van sloopobjecten naar donorgebouwen: Vastgoed als bron van bouwmateriaal

Succesvol verduurzamen kan volgens Michel Baars alleen als je een goed businessmodel hebt. Zijn initiatief New Horizon (inmiddels onderdeel van de 35 bedrijven tellende Janssen de Jong Groep) ziet een sloopgebouw als een waardevol magazijn vol bruikbare materialen. De slogan ‘Wij slopen niet, wij oogsten’ is inmiddels een gevleugelde term in bouwend Nederland. “Wij halen bouwproducten uit de gebouwen en gebruiken ze opnieuw, met zo min mogelijk verlies van waarde. Daarmee besparen we enorm op het gebruik van grondstoffen.”

New Horizon brengt de circulaire economie in de praktijk. Oprichter en directeur Michel Baars: “Vroeger werden gebouwen niet gemaakt met de gedachte om ze nog eens uit elkaar te halen. Wij ontwikkelen juist innovatieve technieken en processen om uit die gebouwen zoveel mogelijk materialen en grondstoffen bruikbaar te maken (upcycling; red.).” Soms zijn de materialen direct in een ander gebouw in te zetten, soms moeten ze vermaakt worden om er opnieuw bruikbaar bouwmateriaal van te maken. “Baksteen of beton kan vermalen en opnieuw geproduceerd worden, een deur die niet meer voldoet pas je toe in renovaties of breng je terug tot hout. Dat betekent vervolgens dat er geen nieuwe boom gekapt hoeft te worden.”

Ieder gebouw is hiermee een donorgebouw en Urban Mining altijd effectiever dan traditioneel slopen, aldus Baars. Zoals de Satelliet van De Nederlandsche Bank. De demontage van deze geprefabriceerde kantoortoren, onderdeel van het complex van DNB in de Amsterdamse binnenstad, was een buitenkans voor New Horizon. “De betonnen kolommen, trappen en gevelplaten zijn indertijd op locatie als Meccano in elkaar gezet. Dat maakt het gemakkelijker te demonteren.” Traditionele sloop zou in dit geval volgens Baars niet mogelijk zijn. “De kans op schade aan de gebouwen eromheen is enorm. Daarnaast veroorzaakt sloop veel overlast en verlies je veel waarde – in geld, energie en CO₂-uitstoot.”

“Impact haal je pas als de geoogste bouwelementen ergens anders toegepast worden”, vervolgt Baars. Daar ligt de winst. “Wij garanderen die aantoonbaar op al onze projecten. Hiermee onderscheiden wij ons van andere partijen: wij tonen aan wat het daadwerkelijk oplevert voor de opdrachtgever.”

Circulaire bouw wordt steeds meer data-driven, zegt Baars. “Wij beginnen als sloopaannemer, berekenen de milieu-impact en zijn vervolgens leverancier van de geoogste materialen. Dat is wezenlijk anders dan in de traditionele sloopketen. De prijs van circulaire bouwproducten is wellicht nog iets hoger dan die van de traditionele, maar met de stijgende materiaalprijzen van vandaag zal dat snel anders zijn.”

Belangrijker nog dan de prijs is de huidige beschikbaarheid van traditioneel geproduceerde bouwmaterialen. “Regelmatig komt voor dat een bouw­project moet worden stilgelegd omdat het materiaal niet beschikbaar is. Ook voor dat probleem biedt Urban Mining een structurele oplossing.” Partners van New Horizon hebben eenzelfde circulaire missie. Zij treden naar buiten als Urban Mining Collective (UMC). Het collectief bestaat onder meer uit de groothandels Stiho, Rexel en Elektroned, gipsplatenfabrikant Knauf, Hydro, Unilin, producent van kunststof leidingsystemen Wavin, dakpan- en baksteenproducent Wienerberger en GWW-bedrijf Rutte Groep.

New Horizon voert binnen het collectief de regie met betrekking tot grondstofstromen en het naar de markt brengen. Baars wijst nogmaals op het belang van samenwerking in circulaire trajecten. “Met onze partners halen wij waarde uit de geoogste materialen. Opdrachtgevers gebruiken deze materialen dan weer in andere projecten. De aannemer die de producten uiteindelijk verwerkt, heeft geen enkel nadeel van de Urban Mining-methode. En als uiteindelijk geen gebouw meer op traditionele wijze wordt gesloopt, heb ik mijn doel bereikt.”