Toekomstige bewoners creëren bijzondere woningen als mede-ontwikkelaar: Diversiteit en eenheid in En Bloc.

Het project ligt op het Memeleiland en bestaat uit vijf gebouwen die ook wel ‘de dames’ genoemd worden, omdat ze de gratie hebben van deftige dames. Het gebouw­ensemble kreeg sierlijke daklijsten, witte vormgevingselementen en elegante entrees. Uniek aan het project is dat het tot stand kwam in nauwe samenspraak met de toekomstige bewoners: de mede-opdrachtgevers.

In 2016 zette gemeente Amsterdam een tender uit met als belangrijke eis dat de woningen mede ontwikkeld zouden worden met de toekomstige eigenaars. Voor de gemeente was het de eerste keer dat ze een tender uitschreef met deze eis en ook voor ontwikkelaars ERA Contour en BPD Ontwikkeling was deze werkwijze nieuw. “Wij moesten samen met de toekomstige bewoners gaan ontwerpen”, vertelt conceptontwikkelaar Yffi van den Berg van TBI-onderneming ERA Contour. “Het was een ontzettend leuk avontuur met een erg strakke planning. Eigenlijk waren we persoonlijke villa’s aan het ontwerpen in een appartementengebouw.”

In de vijf gebouwen verschenen 67 woningen en een gemeenschappelijke ruimte. Iedere verdieping werd verdeeld in zes units die de mede-opdrachtgevers zowel horizontaal als verticaal aan elkaar konden koppelen. Degene die zich als eerste inschreef, kreeg de eerste keus. Op deze manier konden de toekomstige bewoners hun eigen vorm en grootte van de woning kiezen en letterlijk vormgeven. Er ontstonden diverse woningen die uit enkele of meerdere woonlagen bestonden en die georiënteerd waren aan één of meer gevels. “Het belangrijkste in dit proces was een goed verwachtingsmanagement. We moesten bepalen wat collectief en wat individueel belang was. Daar hadden we een procesmanager van Buildingcommunity voor”, vertelt Van den Berg.

Natuurlijk moesten de toekomstige bewoners intensief begeleid worden, aangezien zij nog nooit een woning hadden ontworpen. Architect Marc Koehler, ERA Contour en BPD werkten hiervoor nauw samen met een goed team: Marc Koehler Architects, Buildingcommunity, Nieman en Goudstikker De Vries. En natuurlijk de mede-opdrachtgevers. “Iedere partij deed waar hij goed in is. ERA Contour en BPD zijn bijvoorbeeld goed in het maakbaar maken van een gebouw, de contacten met de gemeente, het sturen op tijd en het beheersen van de bouwkosten. Architect Marc Koehler ontfermde zich over de indeling en de esthetische kant, Nieman en Goudstikker over de naleving van regelgeving en de constructieve mogelijkheden. De mede-opdrachtgevers gingen over de vormgeving en praktische zaken van hun woning, de esthetiek van de gevel, gemeenschappelijke ruimtes en algemene ruimtes. Voordat we begonnen, moest er helderheid gegeven worden over waar de toekomstige bewoners invloed op uit konden oefenen en waarop niet”, aldus Van den Berg. De mede-opdrachtgevers kregen een stoomcursus projectontwikkeling. Een onderdeel daarvan was een rondleiding op een bouwplaats, om te laten zien wat er allemaal in de vloer zit. Zo zagen ze waarom sommige wensen wel en sommige niet mogelijk waren. Van den Berg: “Het was een hele ervaring voor de toekomstige bewoners, maar het betekent ook dat ze hun eigen woning helemaal zelf hebben kunnen ontwerpen. Hun hele ziel en zaligheid zit erin.”

Omdat de kopers van de appartementen zelf opdrachtgever waren, verliep de communicatie enorm transparant. Voordat er begonnen werd, was er nog geen ontwerp, maar iedereen wist wel al wie de toekomstige bewoners zouden zijn. “We hadden op basis van kengetallen de VON-prijzen inzichtelijk gemaakt, maar wat de precieze kosten zouden worden, was onduidelijk. We hebben gedurende het gehele traject inzicht gegeven in de kosten aan de hand van de keuzes die de mede-opdrachtgevers maakten. De samenwerking verliep perfect. Deze manier van werken kost veel tijd, maar het is wel een bijzonder proces. Intensief én leuk”, besluit Van den Berg.

Aan de buitenzijde werden de woningen al net zo divers als aan de binnenkant, maar toch vormt het gebouw een eenheid. Aan de waterzijde werden de gevels sculpturaal vormgegeven, terwijl de stadszijde bestaat uit bakstenen gevels. Het metselwerk van de gebouwen heeft steeds een andere kleur en een ander metselverband.

Een bijkomend voordeel van deze manier van werken is dat de bewoners elkaar in een heel vroegtijdig stadium goed leerden kennen. Ze zagen elkaar regelmatig bij de workshops. Samen hebben ze keuzes gemaakt en hun gebouw mede vormgegeven. Daardoor is er een hechte woongemeenschap ontstaan die nog vele jaren plezier zal hebben van de prachtige woningen in een mooie omgeving.  

Opdrachtgever 
MO-Vereniging En Bloc, ERA Contour en BPD Ontwikkeling
Architect 
Marc Koehler Architects, Amsterdam
Bouwer 
ERA Contour, Zoetermeer
Constructeur 
Goudstikker De Vries, Den Bosch
Installatie- en bouwfysisch advies 
Nieman Raadgevende Ingenieurs, Utrecht
Bouwperiode 
2016 – 2020