Slim omgaan met randvoorwaarden. Makerspace voor een unieke doelgroep

Het Joint Research Center Zeeland (JRCZ) ligt naast het gebouw van HZ University of Applied Sciences in Middelburg. Toch heeft het een eigen identiteit. Dat was ook de bedoeling. Het is het eerste onderzoeksinstituut waarin mbo, ho, wo, onderzoekers, bedrijven en overheid de handen ineenslaan om oplossingen te vinden voor onder meer de problemen in een deltagebied.

Het ontwerp voor het JRCZ in Middelburg werd gemaakt door Rothuizen Architecten, in opdracht van Rothuizen BouwMeesterPro. De wens was een state-of-the-art onderzoekslocatie voor studenten van Scalda, HZ en University College Roosevelt (UCR). “Gedacht werd aan grote makerspaces, die zich flexibel laten indelen”, verduidelijkt Ben Westenburger, architect van Rothuizen Architecten.

De makerspaces bevinden zich in het hart van het gebouw en stimuleren alle disciplines om samen te werken. De grote, open ruimtes worden omgeven door transparante laboratoriums, waarin zaken als geluid, stof, vochtigheid en luchtdruk kunnen worden geregeld. “In feite draaien alle onderzoeken om water, energie, voedsel en biobased oplossingen”, vertelt Westenburger. “Dat zie je overal in het gebouw terug.”

“Bij elk project hanteren we een vaste werkwijze”, vertelt Arnold Bolders, projectmanager van Rothuizen BouwMeesterPro. “We zijn al sinds 2018 betrokken bij JRCZ en verantwoordelijk voor ontwerp en realisatie. Met deze integrale aanpak kunnen we sturen op de maximale kwaliteit binnen het gegeven budget. De toekomstige gebruikers van het pand, de benodigde ruimtes en de gewenste flexibiliteit vormen de onderlegger van het ontwerp. Deze leggen we vast in een projectboek, evenals alle uitgangspunten en kaders. Vervolgens werken we als bouwend architect stap voor stap naar het definitief ontwerp.”

Tijdens de ontwerpfase moest Rothuizen dealen met een flink aantal randvoorwaarden en uitdagingen. Zo was de oppervlakte beperkt en de hoogte gebonden aan de voorschriften voor het ter plekke geldende ‘beschermd stadsgezicht’. De nadrukkelijk gewenste flexibiliteit vereiste een constructie die grote overspanningen mogelijk maakt en de uiteenlopende proeven maakten conditioneerbare ruimtes noodzakelijk. Daarbij moesten de makerspaces in alle opzichten inspirerend en innovatief worden. 

“Aanvankelijk dachten we aan een uitbreiding van het HZ-gebouw”, vertelt Westenburger. “Maar die optie verviel vanwege de randvoorwaarden. Een vrijstaand pand vroeg echter wel kostbare vierkante meters. Deze hebben we teruggewonnen door te kiezen voor vier bouwlagen met overstekken. Hoe hoger je komt, hoe groter de oppervlakte. Ook het dak, omheind met een glazen balustrade, is functioneel inzetbaar. De studenten kunnen hier recreëren en proeven doen met biobased materialen. Op een ander gedeelte kunnen zonnepanelen en windmolens worden geplaatst.”

Nog even en de vier thema’s schitteren ook op de buitengevel. Deze is bekleed met witte Trespa-panelen, afwisselend glanzend en mat. “De panelen laten een golfbeweging zien”, wijst Westenburger. “En op het dak zijn straks de windmolens zichtbaar. Iedereen die hierlangs rijdt, kan aflezen wat hier gebeurt.”

Een lange trap rondom het gebouw leidt de gebruikers naar elke gewenste etage, met aan de ene zijde uitzicht op het monumentale park en aan de andere zijde op de stad. “Omdat we een bouwend architect zijn, hebben we zelf de onderaannemers gecontracteerd”, besluit Westenburger. “Het feit dat hier wordt gebouwd met overheidsgelden, heeft dit project wel complex gemaakt. We hebben zeven Europese aanbestedingen geregeld.”