Renovatie en verduurzaming van 270 portiekwoningen in Osdorp

Sloop en nieuwbouw van de uit de jaren ‘60 stammende gebouwen bleek te duur. “Gelukkig maar”, stelt bouwkundige Koen Go. “Want renoveren is vele malen duurzamer.”

De 270 portiekwoningen in Amsterdam Osdorp, verdeeld over 7 blokken van 5 woonlagen, stammen uit 1962 en zijn onderdeel van het Algemeen Uitbreidingsplan van stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren. In 2001 werd het gebied Reimerswaalbuurt aangewezen voor grootscheepse stedelijke vernieuwing. De financiële crisis zorgde voor flinke vertraging en herziening van de sloop- en nieuwbouwplannen. In 2014 werd architectenbureau Loco-Motief gevraagd om een ontwerp te maken voor de renovatie en verduurzaming van de 270 sociale huurwoningen. “Een leuk project van open bouwblokken zoals Van Eesteren dat lang geleden heeft voorgeschreven”, vertelt Go. “Op sommige plekken worden die inzichten helaas met voeten getreden, maar het voordeel van een crisis is dat er geen geld was voor sloop en nieuwbouw van deze blokken. Daardoor mochten we renoveren en verduurzamen. Dat kan ook makkelijk, want de huizen zijn prima gebouwd. Ze staan nog als een huis.”     

De woningen worden gasloos, dankzij zonnepanelen op de daken en een aansluiting op de stadsverwarming. Go heeft getracht om het oorspronkelijke karakter terug te brengen. Daarvoor wordt de in slechte staat verkerende buitengevelisolatie, die in de jaren ‘80 is aangebracht, vernieuwd en opnieuw van stucwerk voorzien. Verder wordt de aan de buitengevel bevestigde schoorsteen – ooit toegevoegd voor de cv-installaties – verwijderd en de aluminium puien met enkel glas en vouwramen worden vervangen door houten kozijnen met HR++ glas en een Frans balkon. Ook is de mechanische ventilatie aangepakt en zijn de woningen opnieuw ingedeeld met een nieuwe keuken, badkamer en toilet. Go: “We zijn er volgens mij goed in geslaagd om het oorspronkelijke karakter te behouden. Daarvoor hebben we ook de entree in oude luister hersteld. Ooit waren dat betonnen elementen, nu is het gestuct metselwerk geworden.”

Go betreurt het dat de kosten van het project flink zijn opgelopen. Hij wijt dat aan het enorm lange proces. “Wij zijn by far de langst zittende betrokken partij. Maar Ymere heeft wel altijd vastgehouden aan onze plannen op esthetisch gebied uit de begindagen. Daar ben ik ze erg dankbaar voor.”

Loco-Motief is als architectenbureau bij veel renovatieprojecten betrokken. Go: “Wij zijn erg van het behouden wat je hebt. Sloop en nieuwbouw kosten immers een enorme hoeveelheid energie. Als het mogelijk is om te renoveren, is dat vele malen duurzamer. En voor dit specifieke project geldt ook nog eens dat het plan Van Eesteren stedenbouwkundig gezien enorm bijzonder is. Ik vind het ook een heel goed plan, met open bouwblokken. Op andere plekken in de buurt hebben de gemeente Amsterdam en Ymere in de afgelopen jaren ook gesloten bouwblokken toegevoegd en dat is als je het mij vraagt vloeken in de kerk.”

Go is dan ook blij dat de originele plannen voor sloop en nieuwbouw niet zijn doorgegaan en dat gemeente en woningcorporatie veel energie steken in het verbeteren van de buurt. “Het was echt een achterbuurt met veel problemen, maar door forse ingrepen in zowel de woningen als de openbare ruimte knapt de buurt enorm op. Ik zie het zonnig in.” 

Kritisch bureau

Architectenbureau Loco-Motief bestaat uit twee partners: bouwkundige Koen Go en architect Marien Meijering. “We zijn een kritisch bureau”, stelt Go. “Naar opdrachtgevers, aannemers en andere betrokkenen, maar ook naar onszelf. We houden de esthetiek altijd scherp in het vizier. We kunnen het bovendien niet laten om op veel zaken commentaar te leveren. We zijn er van overtuigd dat partners daar hun voordeel mee kunnen doen.”