Nationaal Archief | Emmen

‘Het gebouw moest volledig worden omgeturnd’

Stap voor stap naar een bijzonder ontwerp

Het voormalige pand van de Topografische Dienst in Emmen is omgebouwd tot filiaal van het Nationaal Archief in Den Haag. Met deze nieuwe bestemming werd het pand geschikt gemaakt voor drie miljoen kilo papieren documenten. Of spreekt 90 kilometer aan stellingen meer tot de verbeelding?

Feit is dat het nieuwe Nationaal Archief in Emmen geschikt gemaakt moest worden voor een zware belasting. Waar een gemiddeld kantoorgebouw een belastbaarheid vraagt van 400 tot 500 kg/m², is in het Nationaal Archief sprake van een belastbaarheid van zo’n 1.000 kg/m². Daarbij moest het dé plek worden waar belangrijke nationale documenten voor eeuwig bewaard kunnen blijven. Dat stelde hoge eisen aan de fysieke condities van het gebouw. Installaties, brandveiligheid, beveiliging en logistieke stromen vroegen de hoogst mogelijke aandacht. Het Rijksvastgoedbedrijf regelde de aanbesteding met een UAV-GC-contract.

Verzwaarde fundering
“Het stond voor ons onmiddellijk vast dat het gebouw volledig moest worden omgeturnd”, vertelt Patrick Kip, projectleider van Dura Vermeer Bouw Hengelo. “Om het bestaande rijksgebouw geschikt te maken voor haar nieuwe functie, moesten we het strippen en vanaf het casco weer opbouwen. Alleen de constructie is dus behouden gebleven en zelfs die is nog flink verzwaard. Alle vloeren zijn verstevigd en verstijfd.”

Combinatie oud | nieuw
Een belangrijke speerpunt bij de nieuwe indeling was de opslagruimte. Na de transformatie moest het gebouw zoveel mogelijk archiefstellingen kunnen bergen. Daarnaast had de architect duidelijke wensen. Deze wilde – met name in de kantoren – de tegenstelling tussen oud en nieuw accentueren. Om deze reden bleven gedeeltes van de oorspronkelijke constructie bewaard, terwijl nieuwe gedeeltes juist opvallen door strak afgewerkte materialen. Om een plezierige werksfeer te waarborgen, is de lichtinval vergelijkbaar met die in een modern kantoorgebouw.

Een rustieke gevel
De invulling van de nieuwe gevel was een discussiepunt. Waar de architect van Dura Vermeer de voorkeur gaf aan een uitbundige uitstraling, was de architect van de Rijksbouwmeesters juist voor ingetogenheid. Met de gegeven ligging – midden in een woonwijk – moest het gebouw niet hoger en opvallender zijn dan de omringende bouw, zo was de redenering. Het compromis werd gevonden in een strakke, simpele gevel, bekleed met aluminium gevelpanelen die een golfpatroon laten zien. Deze golfbeweging verwijst naar de golvende beweging die de bladen van een boek maken als het gelezen wordt. Onopvallende gevel­openingen achter de panelen zorgen voor licht­inval en uitzichtpunten.

Terreininrichting
Om het Nationaal Archief te laten aansluiten op haar omgeving, werd de sfeer van de gevel doorgetrokken naar het omliggende terrein. Dit werd volledig opgeschoond en opnieuw ingericht. Enkele oude bomen en heesters, twee parkeerplaatsen – één voor de medewerkers en één voor de bezoekers – en een strakke waterpartij zorgen ook hier voor een rustieke sfeer. Kip: “Ook hier hadden we te maken met strenge beveiligingseisen. Getuigen hiervan zijn de grote beveiligingsinstallaties langs de aanrijdroutes.”

Medio april draagt Dura Vermeer Bouw het gebouw over aan de nieuwe gebruikers. “Het was een toer om enerzijds verantwoordelijk te zijn voor de herinrichting en anderzijds steeds de goedkeuring van het ontwerpteam te krijgen. Het hielp om in kleine stapjes te werken. We hebben dus heel veel validaties ingediend bij de opdrachtgever en konden zo grote tegenslagen voorkomen.”

Vanaf april 2019 wordt het archief ingericht; in juni wordt het officieel geopend.