Koningsplein, Amsterdam | Luxe wonen en winkelen in monumentale panden

Negen monumentale panden aan het Koningsplein, in het centrum van Amsterdam, worden gerenoveerd en verbouwd tot luxe woon- en winkelcomplex. De grootste uitdaging is de nieuwe kelder, die onder de historische panden wordt gerealiseerd.

De kelder is bestemd voor de supermarkt, die zich voorafgaand aan de renovatie op de begane grond bevond. Na de renovatie biedt de begane grond ruimte aan vier hoogwaardige winkels, verdeeld over de eerste drie bouwlagen. In de rest van de bovenbouw, die in totaal vijf verdiepingen telt, komen zeventien appartementen.

Complexe aangelegenheid

Het project wordt gerealiseerd in bouwteamverband. Burgland Bouw is hierin verantwoordelijk voor de realisatie. “In opdracht van a.s.r. Dutch Prime Retail Fund renoveerden en verbouwden we eerder ook al panden aan het Koningsplein”, vertelt hoofd projectleiding Hubert van Velden van Burgland Bouw. “Het grote verschil is dat we nu niet alleen de bestaande panden renoveren, maar er ook een nieuwe kelder en paalfundatie onder maken. Een complexe aangelegenheid, aangezien het hier om negen bestaande panden gaat die geschakeld worden tot één geheel.
Een aantal daarvan had al een kleine kelder. Om één grote kelder te realiseren, moesten de bestaande fundatie en kelders worden gesloopt en de betreffende panden opgevangen worden door een tijdelijke onderstempelingsconstructie. En wel zodanig, dat er geen schade aan bestaande panden en belendingen ontstaat.”

Kelder bijna gereed

“In maart 2019 zijn we gestart met de kelder”, vervolgt Van Velden. “Omdat deze zich onder het grondwaterpeil bevindt, realiseerden we eerst een inpandige damwandkuip. Daarmee maakten we, meter voor meter, de contouren van de kelder. Vervolgens maakten we met boorpalen een nieuwe paalfundering. Daarop plaatsten we een tijdelijke ondersteuningsconstructie van staal, die de panden opvangt vanaf de eerste verdiepingsvloer. Daarna sloopten we de begane grond- en keldervloer en groeven we de kelder dieper uit. Inmiddels zit de nieuwe keldervloer er weer in en ook de betonnen kelderwanden zijn zo goed als gereed. Het doel is om de nieuwe begane grondvloer voor de bouwvak te storten, zodat we direct aansluitend kunnen starten met de realisatie van het winkelgedeelte.”

Op de begane grond komt een nieuwe staalconstructie, die de functie van de oude, gemetselde muren overneemt. Het hulpstaal voor de ondersteuningsconstructie, in totaal meer dan 170.000 kilo, wordt allemaal  weer verwijderd.

Monumentale muren behouden

De binnenzijde van de historische panden wordt grotendeels gestript en opnieuw ingedeeld. Bij de realisatie van de appartementen wordt gebruik gemaakt van de bestaande bouwmuren. Voor de winkels worden enkele panden samengevoegd. Wel zijn diverse monumentale muren uit de bestaande draagstructuur behouden. “Dit betekent in sommige gevallen dat we een muur steen voor steen weghalen en later weer terugzetten”, vertelt Van Velden. “In andere gevallen worden wanden opgevangen met een tijdelijke ondersteuningsconstructie.” Diverse andere oorspronkelijke details zijn behouden of in het gebouw teruggebracht. Zo wordt de voorgevel in oude glorie hersteld, met veel natuursteen en de oorspronkelijke kozijnmodellen.

Locatie vraagt aandacht

Een belangrijk aandachtspunt van het project is de locatie. Bouwen middenin Amsterdam betekent onder meer dat het bouwteam rekening moet houden met venstertijden. Ook is er nauwelijks ruimte op de bouwplaats. Alle materialen worden just-in-time aangeleverd.

Van Velden: “Rond de projectlocatie staan veel andere historische panden. Die mogen tijdens de werkzaamheden natuurlijk geen scheuren oplopen of verzakken. Bij het realiseren van de kelder brachten we de damwanden en paalfundering trillingsvrij in de grond. Ook monitorden we continu op eventuele zettingen en hielden we het grondwaterpeil nauwlettend in de gaten.”

Echt samenwerken

De complexiteit van het project, in combinatie met de onvoorspelbaarheid die gepaard gaat met ondergronds bouwen, vraagt veel van het bouwteam. “We hebben elkaar hard nodig”, benadrukt Van Velden. “We komen soms voor onvoorziene situaties te staan. Dat kan iets heel concreets zijn, zoals een bestaande betonvloer die drie keer zo dik is als gedacht. Maar het kan ook zijn dat bepaalde eisen veranderen. Zulke situaties kunnen we alleen oplossen als we écht samenwerken. Dat gebeurt hier ook. De achterstanden die we gedurende de uitvoering opliepen, hebben we met elkaar weer ingelopen. We werken als één team toe naar de oplevering van het laatste appartement.”