Interview Onno Dwars voor Velox magazine

Onno Dwars (1980) is CEO van Ballast Nedam Development, de gebiedsontwikkelaar van Ballast Nedam. Velox spreekt hem over de voortrekkersrol die hij vervult in het versnellen van de energietransitie. “Ons motto is dat wij de ijstijd opnieuw kunnen introduceren.”

Hoe ben je gestemd over de staat van de energietransitie?

“Ik ben positief gestemd, want dat moet wel. Omdat de transitie niet snel genoeg gaat en het klimaat sneller verandert dan gedacht. Maar het lonkende perspectief is zo groot, dat ik hoopvol ben dat als we eenmaal het licht zien, het heel snel gaat.”

Wat moet er gebeuren om de transitie echt te versnellen?

“Met normerende regelgeving komt iedereen vanzelf in de actiemodus. Ik vind dus dat de overheid veel strengere regels moet stellen en veel meer moet uitgaan van het totale CO2-budget dat we hebben. Die kleine stapjes die nu vanuit de overheid worden gezet gaan te langzaam, waardoor het resterende CO2-budget heel snel wordt opgegeten. De overheid kan dus veel harder op CO2-budget sturen. De koplopers in het bedrijfsleven laten al zien dat het kan.”

Kun je een voorbeeld geven van wat allang kan?

“Toen ik in 2017 directeur werd van Ballast Nedam Development heb ik meteen gezegd: ‘Wij doen geen enkel project meer met gas’. Dit was voor de overheid uiteindelijk het haakje om te zeggen: we gaan het in het regeerakkoord opnemen. In 2018 is het wet geworden. Daarna hebben vastgoedbedrijven nog drie maanden lang gepiept en daarna was het over en had iedereen een oplossing gevonden. Zo makkelijk, durf ik te zeggen, is het echt.”

Speelt misschien ook mee dat de bouwbedrijven niet echt willen?

“Nee, dat heeft niks met deze transitie te maken. Als een opdrachtgever iets wil, dan maken bouwbedrijven het gewoon. Maar die opdrachtgevers gaan pas andere opdrachten geven als de wetten veranderen. Daarom geloof ik zo in wetten, die hebben niks met dictatuur te maken, maar met het collectief regelen van gemeenschappelijke belangen. Want het is ons gezamenlijke belang dat het kwik deze zomer niet boven de 40 graden uitkomt en dat de biodiversiteit in stand blijft. En het is ons gezamenlijke belang dat de CO2-uitstoot naar beneden gaat. Daarvoor moet je dus collectief afspraken maken, zodat je een gelijk speelveld krijgt. Het is echt geen rocket science hoor.”

Is het nodig dat er een ecosysteem wordt gecreëerd waarin kennis wordt gedeeld?

“Ja, dat is heel belangrijk. Want onze overheid, en ik zeg met nadruk ‘onze’ want de overheid dient de belangen van ons allemaal, heeft onvoldoende kennis en knowhow in huis om te weten wat er precies in de markt speelt. Daarom ligt er een verantwoordelijkheid bij die markt om kennis en kunde te delen met de overheid. Ik zie dat niet als lobbyen, maar als een maatschappelijke plicht vervullen. Toen wij gasloos gingen, heb ik daarover met de Tweede Kamer contact gezocht. En onlangs ben ik bij minister Hugo de Jonge geweest om hem uit te leggen wat wij allemaal al standaard toepassen op het gebied van natuurinclusiviteit. Vlak daarna kwam het nieuws dat het bouwbesluit wordt aangepast voor een basiskwaliteit natuur in de leefomgeving. In dit initiatief zie ik veel van onze eigen aanpak terug.”

Hoe innovatief is Ballast Nedam Development?

“We voeren met onze eigen projecten voortdurend pilots uit, zonder dat iemand daarom vraagt. We hebben bijvoorbeeld een competitie voor het klimaatpositieve en biobased Ballast Nedam Development Natuurhuis uitgeschreven, die woningen worden binnenkort van stro gebouwd. We zijn ook samen met de universiteit bezig met onderzoek naar het effect van groene daken op de energieopwekking van zonnepanelen. En in Utrecht hebben we samen met Hyundai en We Drive Solar een bidirectioneel laden-autosysteem gelanceerd. Er komen uiteindelijk veertig auto’s te staan die energie gaan bufferen en aan de gebouwde omgeving gaan leveren. We doen dit soort dingen gewoon omdat we de kansen zien. Daarvoor hebben we ook iemand in dienst, die in gave nieuwe ontwikkelingen duikt en uitzoekt wat de kosten en de opbrengsten zijn, in marketingwaarde en in toekomstwaarde. En dan gaan we het gewoon proberen. We zijn continu aan het kijken hoe we de milieu-impact van onze gebouwen kunnen verkleinen. Om een voorschot te nemen op de toekomst, om uiteindelijk klaar te zijn voor die toekomst. Neem ons project Horizons: een CO2-negatief gebouw van 3600 ton CO2. Als je het vergelijkt met de CO2-compensatie van Shell, dan heeft dat gebouw een maatschappelijke waarde van boven de miljoen euro. Door de waarde van gebouwen op zo’n manier te kwantificeren, kun je de discussie ook op een andere manier kunt gaan voeren.”

Gebouwen kunnen dus echt een positieve rol spelen in de transitie

“Zeker. Ons motto is dat wij de ijstijd opnieuw kunnen introduceren. Het klinkt heel pretentieus, maar het is wel zo. Met onze gebouwen kunnen we uiteindelijk echt naar een CO2-negatieve omgeving, in plaats CO2-neutraal. Met een gebouwde omgeving kunnen we meer energie opwekken dan die omgeving gaat gebruiken, zodat de rest versneld kan verduurzamen. Zo creëren we allemaal maatschappelijke waarde, die we nu nog onvoldoende inzichtelijk hebben in de wereld.”

Zijn zulke projecten dan niet veel duurder?

“Voor ons zijn ze duurder, maar de maatschappelijke waarde is ook veel groter, dus integraal bezien zijn ze juist goedkoper. Alleen die integrale business case, de prikkels, die moeten we nog beter met elkaar gaan organiseren. Daarom bemoeien wij ons ook zo met het CO2-budget, om ervoor te zorgen dat er anders wordt nagedacht over de beprijzing van CO2.”

Moet de bouwsector minder hiërarchisch worden om de transitie te bespoedigen, zoals Jan Rotmans zegt?

“Misschien ben ik te veel onderdeel van dat systeem, maar ik ervaar dit niet als de grootste hobbel. Deze transitie kunnen we versneld doorvoeren door goede prikkels en wet- en regelgeving te organiseren. Dat wij gasloos konden gaan, had ermee te maken dat heel veel is gelobbyd voor andere waarderingsvormen vanuit de beleggingssector. Er is dus een heel financieel systeem omheen gebouwd die andere prikkels geeft: waarin duurzaamheid wordt beloond. Daarom stuur ik zo aan op CO2-beprijzing. Daarmee creëer je enorme prikkels in het systeem om het anders te gaan doen. Of bouwbedrijven daar minder hiërarchisch voor moeten worden, die conclusie laat ik aan Jan Rotmans.”

Wat betekent de krapte in de arbeidsmarkt voor het versnellen van de energietransitie?

“De krapte is een heel groot probleem. Want de hele gebouwde omgeving moet worden getransformeerd om die enorme energiereductie te laten plaatsvinden. Ook onze nieuwbouwopgave is nog nooit zo groot geweest. Naast het klimaatadaptieve bouwen moet ook de infrastructuur worden aangepast: de straten, de rioolstelsels. We willen de hoge welzijnsstandaard die we in Nederland hebben gecreëerd in stand te houden mét het veranderende klimaat. Die opgave is immens. Dus ja, de krapte op de arbeidsmarkt is een grote bedreiging voor de transitie. Maar uiteindelijk vinden we altijd wel oplossingen voor uitdagingen. En het helpt om ambitieus te blijven en hoopvol. Want als de koplopers het hoofd laten hangen, zijn we verloren.”

Dit artikel verscheen eerder in het Velox Magazine