Intensieve co-creatie: gebouw in nauwe samenwerking met alle partijen stap-voor-stap ontwikkeld

Één van ’s werelds meest intelligente en duurzame gebouwen staat in Wageningen

Food Valley in Wageningen krijgt wel vaker het koosnaampje ‘Nederlands Silicon Valley’, verwijzend naar de Amerikaanse regio met technologiereuzen als Apple en Google. De opening van HIVE, het Foods Innovation Centre van Unilever, eind vorig jaar geeft in elk geval een extra impuls aan de ambitie van de gemeente om het wereldwijde kennishart van (Agro)Food en Life Sciences te worden. Deze energieneutrale, state-of-the-art onderzoeksfaciliteit is één van de meest duurzame multifunctionele gebouwen ter wereld. De voedingsdeskundigen van Unilever zullen hier met onderzoekers en studenten van Wageningen University & Research (WUR), kennisorganisaties en bedrijven uit de regio samenwerken aan innovaties in de voedingsmiddelenindustrie.

In de grote demokeuken vinden culinaire sessies en proeverijen plaats, terwijl er ook vier Foods Experience Kitchens zijn voor sessies met externen, kooktrainingen en speciale lunches en diners voor gasten.

Unilever is één van ’s werelds leidende leveranciers van voedingsmiddelen, schoonmaak- en lichaamsverzorgingsproducten. De firma met meer dan 400 merken, zoals Knorr, OMO, Lipton, Magnum, Dove, Rexona, Axe, …, zet continu in op innovatie en kiest daarbij graag voor een nauwe samenwerking met andere specialisten en kennisorganisaties. CEO Alan Jope meent dat zaken als ondervoeding, overgewicht, klimaatsverandering en voedselverspilling alleen kunnen worden aangepakt als verschillende partijen samenwerken. Alleen op die manier is het volgens hem mogelijk om sneller te innoveren en nieuwe technologieën te ontwikkelen. Tot eind vorig jaar waren de R&D-afdelingen verspreid over drie vestigingen in Vlaardingen, Poznan (Polen) en Heilbronn (Duitsland). Maar vanaf nu zijn alle R&D-activiteiten voor food gecentraliseerd op de nieuwe site, waar medewerkers onder andere onderzoek zullen doen naar plantaardige ingrediënten en vleesvervangers, efficiënte gewassen, duurzame verpakkingen en voedzame voedingsmiddelen en nieuwe producten zullen bedenken, maken en testen.

“Eind 2016 kregen vijf consortia de opdracht om een voorstel voor een nieuw gebouw uit te werken: transparant, praktisch, multifunctioneel, duurzaam, inspirerend, connectief én gezond. Unilever koos hierbij voor een geïntegreerde aanpak waarin Design & Build op basis van UAV-GC2005 in één pakket werden aanbesteed”, vertelt Patrick Kip, projectleider bij Dura Vermeer Bouw. “In januari 2017 selecteerde Unilever ons duurzame plan, dat volgens haar niet alleen het meest innovatieve ontwerp was, maar ook het dichtst aansloot bij de ambities. Paul de Ruiter Architects tekende voor de warme core & shell, Dura Vermeer was verantwoordelijk voor de gehele ontwikkeling en uitvoering en DWA stond in voor het ontwerp van de technische installaties en de duurzaamheid (BREEAM). Tijdens het volledige project werd heel nauw met de klant samengewerkt. We startten de bouwwerkzaamheden eind 2017 en op 6 december 2019 werd het gebouw door Koning Willem Alexander officieel geopend.”

De receptie werd vervangen door een ruime bar en infobalie met zicht op de Pilot Plant.

Transparantie, food-beleving en gezondheid

Het Foods Innovation Centre, met een oppervlakte van meer dan 40.000 m² bvo, is een compact gebouw met een enorme luifel van houten balken, die voor een echte eyecatcher op de universiteitscampus zorgt. Deze state-of-the-art faciliteit combineert een Pilot Plant (mini-fabriek) en een Food & Customer Experience met heel wat verschillende zones, kantoren en laboratoria. Zonder entree met beveiligingsbarrière, maar met een zes meter hoge publieke hal waar openheid, transparantie en food-beleving centraal staan. De receptie werd vervangen door een ruime bar en infobalie met zicht op de Pilot Plant.

“Tegenover de bar bevindt zich een grote demokeuken, waar culinaire sessies en proeverijen plaatsvinden. Een open auditorium voor lezingen en symposia zorgt voor de naadloze verbinding met de Food Market, de publieke vergaderruimten en het restaurant op de eerste verdieping. Daar kunnen partners van Unilever, indien gewenst, ook een kantoor inrichten. De vier Foods Experience Kitchens, tot slot, worden gebruikt voor culinaire sessies met externen, kooktrainingen en speciale lunches en diners voor gasten”, licht Kip het project toe. “Een licht atrium met zonnedak en een brede houten trap verbinden het gelijkvloers met de kantoren en laboratoria van Unilever, die zich op de hogere verdiepingen bevinden. Grote glaspartijen zijn kenmerkend voor dit gebouw. Ze zorgen voor de noodzakelijke lichtinval en het contact met de omgeving en binnenin worden op die manier zoveel mogelijk functies met elkaar verbonden. De imposante trap moet de medewerkers aanzetten tot beweging, wat samen met heel wat andere elementen moet bijdragen aan de gezondheid en het welzijn van de gebruikers.”

Vipe Welding stond in voor het laswerk bij de grote verdeelinstallaties en het leidingnet op het dak van het Unilever Global Foods Innovation Centre.

Intelligent en circulair gebouw, een geslaagde co-creatie

Dit Foods Innovation Centre is een voorbeeld van hoe een nauwe samenwerking tussen alle partijen belangrijk is voor een goed resultaat. “We hebben vanaf dag één een intensief contact met Unilever onderhouden. Zij wilde immers een energieneutraal gebouw met een BREEAM ‘Outstanding’-certificering, waar het comfort en de gezondheid van de gebruikers gegarandeerd is. Het was bovendien een boeiende uitdaging om de complexiteit van alle functies te realiseren.    

Samen met de partners zijn we op zoek gegaan naar oplossingen en al tijdens de ontwerpfase hebben we gebruik gemaakt van simulatiehulpmiddelen, die we dan konden koppelen aan BIM”, zegt Arie Huisman, senior adviseur bij DWA. “Vanaf de start hebben we gestreefd naar een pand met een beperkte energievraag, wat blijkt uit het compacte ontwerp met een doordacht gevelconcept. De benodigde warmte en koude wordt all-electric opgewekt door middel van een WKO en warmtepompen. Zonnepanelen op het dak zorgen voor de resterende, duurzame opwekking van energie om finaal een energieneutraal gebouw te realiseren. Bovendien anticipeert het gebouw op de bezetting. Sensoren stellen vast als er iemand in een ruimte is, waar die persoon is en hoe hij beweegt. Het gebouwbeheersysteem gebruikt die data om onder meer de verwarming, koeling en ventilatie daarop af te stemmen. Het gebouw communiceert continu met de gebruiker en wordt ook steeds beter en gezonder. Zo wordt de ventilatielucht door ionisatie gezuiverd, waardoor mensen zich vitaler en frisser blijven voelen in het gebouw.”

Internationale BREEAM Awards

Het Unilever Global Foods Innovation Centre kreeg in maart van vorig jaar twee prestigieuze BREEAM Awards, de internationale prijs voor duurzaam bouwen. Naast de Global Design Award in de categorie Commercial Projects, uitgereikt door een deskundige jury, kreeg Unilever ook de Global Public Award, gekozen door het publiek. De jury roemde het nieuwe gebouw omwille van het totaalpakket aan duurzame maatregelen met aandacht voor gezondheid, flexibiliteit, energieverbruik, materiaalgebruik en circulariteit. Verder was de jury onder de indruk van de inspirerende werkruimtes en open uitstraling die uitnodigt tot innovatie. Patrick Kip en Arie Huisman sluiten samen af: “Koning Willem Alexander opende eind 2019 één van ’s werelds meest intelligente én duurzame gebouwen. Voor de realisatie van dit project werden veel gerecyclede materialen ingezet. Bovendien recupereerde interieurarchitect Fokkema & Partners 2.200 meubelstukken uit de drie bestaande vestigingen voor de nieuwe state-of-the-art faciliteit.”