‘Implementeer omgevingsveiligheid al in de VO-fase van een project’

Veel stedenbouwkundige ontwikkelingen gaan uit van een ideaal eindplaatje. De stappen die zich gedurende die ontwikkeling voordoen, zoals de bouwfase of omringende bouwprojecten, blijven buiten beschouwing. Dit constateert Theo van Kampen, senior adviseur bij Aboma. Hij pleit ervoor dat ontwerp en uitvoering dichter bij elkaar gebracht worden. En dat begint met ‘hardcore’ veiligheid.

Van Kampen adviseert en ondersteunt zijn collega’s op het gebied van omgevingsveiligheid op bouwprojecten. “We houden ons bezig met zaken die van invloed zijn op de veiligheid van de directe omgeving”, legt hij uit. “Denk aan vallende voorwerpen, draaiende kranen en bouwverkeer dat aan- en afrijdt.”

Van Kampen vervolgt: “Bij het waarborgen van die veiligheid volgen we de richtlijnen van het Bouwbesluit. Een belangrijke richtlijn betreft het bepalen van de bouwveiligheidszone. Dit is de zone waar je buiten moet blijven tijdens sloop-, hijs- of andere risicovolle werkzaamheden. Het Bouwbesluit verplicht tevens om een veiligheidscoördinator directe omgeving in te zetten. Bovendien kunnen gemeenten op grond van het Bouwbesluit eisen dat er vooroverleg plaatsvindt met de opdrachtgever en/of dat er een bouwveiligheidsplan wordt ingediend bij de aanvraag van de omgevingsvergunning. Tijdens de bouw zijn gemeenten bevoegd om op veiligheid te handhaven.” Het Bouwbesluit wordt per 1 juli 2022 vervangen door het Besluit bouwwerken leefomgeving, als onderdeel van de Omgevingswet.

“Bij het naleven van de veiligheidsrichtlijnen uit het Bouwbesluit ligt de nadruk te veel op het moment dat de aannemer gaat bouwen”, stelt Van Kampen. “Het is beter om de richtlijnen al in de VO-fase van het project te implementeren. Mijn advies richting de stedenbouwkundig ontwerper is dan ook: kijk door de bril van de aannemer. Neem zaken als de bouwveiligheidszone, bouwwegen en omringende projecten op in je stedenbouwkundige plan. Zorg dat het te ontwikkelen gebied er gedurende de bouwwerkzaamheden aantrekkelijk uitziet voor de potentiële koper of toekomstige gebruiker. Breng de verschillende stappen in het project in beeld en neem de omgeving daarin mee. Op deze manier creëer je commitment en verloopt het ontwikkel- en bouwproces soepeler en efficiënter.”

“Waar het om gaat, is dat je in een zo vroeg mogelijk stadium concreet wordt”, vervolgt Van Kampen. “Dat is niet eens zo ingewikkeld. In de VO-fase zijn de hoogte van het gebouw, de hijslast en de te hijsen elementen al bekend. Op basis daarvan kun je de bouwveiligheidszone, de hijszone en het hijsgebied bepalen. En als je weet waar de losplaats is, kun je de aanvoer- en retourroute op een slimme manier een plek geven. De VO-fase is tevens het moment om een risicoanalyse uit te voeren in overleg met de omgevingspartijen. Hierin ligt een belangrijke taak voor de veiligheidscoördinator directe omgeving.”

Niet alleen projectmatig, maar ook op landelijk niveau adviseert Van Kampen over omgevingsveiligheid op projecten. “Afstemming is hier eveneens het sleutelwoord. Tussen gemeenten onderling, maar ook tussen gemeenten, omgevingsdiensten en wegbeheerders. Hoe beter die afstemming, hoe duidelijker ieders rol. En dat leidt weer tot concretere eisen richting ontwikkelaars en bouwers. Op die manier kunnen we met elkaar de ‘next step’ zetten in veilige, goed georganiseerde gebouwde omgevingen.”