Gezamenlijk wonen aan een hof

Ouderenwoningen met binnentuin en gemeenschappelijke ruimte

Van Veen Architecten ontwierp het project Hof van Zutphen: twee appartementenblokken met 38 ouderenwoningen, een gemeenschapshuis en dertien grondgebonden eengezinswoningen. “Het is een prachtig project geworden, een aanwinst voor Zutphen.”

Het Hof van Zutphen werd ontwikkeld in collectief opdrachtgeverschap en het ontwerpproces gebeurde in samenspraak met de toekomstige bewoners. “Enkele jaren geleden werd ik benaderd door een woongroep die graag gezamenlijk oud wilde worden. Zij kreeg van de ontwikkelende partij van Noorderhaven (Heijmans in samenwerking met KCAP als stedenbouwkundig ontwerpbureau) een A-locatie achter het station aangewezen, op loopafstand van het centrum. Stichting Knarrenhof financiert het project”, vertelt architect Evelien van Veen.

Allereerst werden de wensen van de toekomstige bewoners geïnventariseerd. Van Veen: “De tuin moest het centrale punt van het project worden en ze wilden graag een gezamenlijke gemeenschapsruimte. Dat is het Hofhuis geworden.Daarnaast moest het ontwerp passen binnen de sfeer en het beeldkwaliteitsplan van het gebied, dat bestaat uit voornamelijk oude pakhuizen.” En dus werd onderzocht welke materialen en uitstraling in deze lijn passen. “Een pakhuis heeft een stoere uitstraling. Dat zit ‘m ook in bijvoorbeeld het gebruik van een grotere maat baksteen, zoals ik zag toen ik in Liverpool was. Daar gebruiken ze een harde, zwarte vormsteen, ook voor de waterslagen en kwetsbare hoeken. Dat hebben we hier ook toegepast.”

De wensen van de bewoners voor hun toekomstige woning liepen uiteen. Een aantal van hen wilde een grondgebonden woning met een stukje eigen tuin, grenzend aan de centrale binnentuin. Een ander deel koos voor een appartement. Ook het gewenste aantal vierkante meters was voor iedereen anders en sommige mensen wilden een dakterras. “Om aan alle wensen te voldoen, kozen we uiteindelijk voor een galerij-oplossing, die ook gebruikt kan worden als terras. Het was best een moeilijke stedenbouwkundige opgave.” Omdat de doelgroep ouderen betreft, was er meer behoefte aan een tuin dan aan parkeerplaatsen. Met de gemeente werd daarom afgesproken om het aantal parkeerplaatsen te beperken. Wel werd er een plek aangewezen waar in de toekomst eventueel extra parkeerruimte kan worden gerealiseerd.

“Naast de binnentuin staat de gemeenschappelijk ruimte van het Hofhuis centraal. De ruimte is groot en hoog en de bewoners hebben deze zelf ingericht. Hier worden bijvoorbeeld schilderlessen georganiseerd. Het zijn wel vierkante meters die drukken op de bouwkosten, maar zo’n ruimte is heel belangrijk bij dit soort ouderenhuisvestingsprojecten. Het verleidt mensen om actief te blijven. Dat is bevorderlijk voor hun welzijn en versterkt het gevoel er gezamenlijk voor elkaar te zijn. Zo draagt het bij aan gezond ouder worden.”

Bij het ontwerp van het project werd gekozen voor extra veel en grote ramen. Alle panden hebben een eigen uitstraling, onder andere door het gebruik van verschillende baksteenkleuren, baksteenverbanden en dakvormen en het toepassen van bijzondere bakstenen op de hoeken. Van Veen: “Ik was aanwezig bij de officiële opening van het Hofhuis en de bewoners gaven aan echt blij te zijn met het resultaat, de kwalitatieve uitstraling en het feit dat elke woning uniek is. Het is ook een prachtig project geworden en een aanwinst voor Zutphen. Ik hoop dat het een voorbeeld wordt voor de rest van Nederland. Wonen aan een hof is toch de toekomst voor ouderen.”