Een bastion voor wonen en winkelen

In de wijk Palenstein in Zoetermeer maken vijf galerijflats uit de jaren ’60 plaats voor nieuwbouw in een groene, ontspannen omgeving. Eerder werd het Castellum Palensteyn al opgeleverd, waar je scholen, kinderopvang, een sporthal en een grand café vindt. LEVS architecten ontwierp er woon- en winkelcentrum Stadskwartier Palenstein, dat in fases wordt opgeleverd. De eerste bewoners hebben in mei hun sleutel ontvangen. Stadskwartier Palenstein komt aan het nieuwe plein te staan, dat het hart van de wijk zal worden.

De zes gebouwen die LEVS ontwierp, kregen de adellijke titels Koningin, Hertog, Gravin, Barones, Markies en Ridder. Onderin de gebouwen komen winkels, waaronder twee supermarkten. Daarnaast en erboven worden woningen gebouwd voor een zeer diverse doelgroep. “Het gaat om het sluitstuk van de herstructurering van de wijk”, vertelt architect en partner Marianne Loof van LEVS architecten. “Naast Stadskwartier Palenstein ligt een oud wijkwinkelcentrum, waar men te maken heeft met leegstand en parkeerproblemen. Deze winkels worden verplaatst naar de nieuwbouw, waar ook plaats is voor nieuwe winkels. Er komen twee supermarkten, grote winkels en kleinere, plaatselijke winkels. Dat houdt de wijk leefbaar. Er wordt deels geparkeerd binnen het blok, langs de weg en bij de supermarkt op een parkeerplaats. Een groot deel van de wijk is autovrij, zoals het plein en langs het water.”

In de stedenbouwkundige opzet van de gemeente was het nieuwe Stadskwartier een gesloten bouwblok, maar de architect wilde meer openheid. Daarom ontwierp ze een bastion van losse torens op een doorlopende plint van winkels en grondgebonden woningen. “Er ontstond een zijde aan het plein, aan de kant van de supermarkt, aan de vijver en aan de weg. Er zijn verschillende bewoners en verschillende woningcategorieën, en zo is het geen anoniem bouwblok geworden”, aldus Loof. Een centrale plint uit gele steen verbindt het hele gebouw. Deze is niet recht, maar loopt soms omhoog en soms door in de woningen. Een schijngevel trekt de plint verder door tot de tweede verdieping, om ook de daktuin beschutting te geven. Ook kreeg het gebouw diverse doorzichten, zodat alle torens zichtbaar zijn en de bewoners een mooi uitzicht rondom hebben. De torens kregen onderling subtiele verschillen, waardoor er geen bonte mix in het bouwwerk ontstond. Loof: “De torens hebben verschillende hoogtes, waarbij de Koningin het meest krachtig is. De woningen vormen een mix, maar zijn toch een eenheid.”

Het was voor de architect nog een enorme puzzel om alle functies in het gebouw te passen, zonder dat er overlast ontstaat. Twee supermarkten stellen heel wat eisen aan het ontwerp. “De losplaats is helemaal inpandig, zodat bewoners geen geluidsoverlast ondervinden. De ingang van de jongerenwoningen is zo geplaatst, dat ze geen last van de supermarkt hebben en tussen de ingangen van de twee supermarkten in is plaats gemaakt voor kleine winkels. Aan de rustige kant zitten de entrees en woonkamers van de grondgebonden woningen aan de straat. Zo hebben we de hele plint rondom het gebouw aantrekkelijk gemaakt”, aldus Loof.

Als vanzelfsprekend zijn de gebouwen volledig aardgasvrij gebouwd en goed geïsoleerd. Palenstein is de eerste gasloze wijk in Zoetermeer. Oorspronkelijk was het de eerste nieuwbouwwijk van Zoetermeer en met de huidige duurzame ontwikkelingen loopt het opnieuw voorop. Voor een extra duurzaamheidsperspectief wordt er bij het Stadskwartier gebruik gemaakt van een collectieve warmtekoudeopslag in de bodem. Daarvoor zijn er onder het gehele complex bronnen geboord. De woningen worden via individuele warmtepompen voorzien van verwarming en koeling. Ook zijn de daken voorzien van PV-panelen. “Zo hebben we een duurzaam en toekomstbestendig gebouw gecreëerd. Het plan dient de hele wijk”, aldus Loof.   

Bouwinfo

Opdrachtgever
Woningcorporatie De Goede Woning, Zoetermeer

Architect
LEVS architecten, Amsterdam

Aannemer
Waal, Vlaardingen

Spouwbladen
Muller & Muller Timmerfabriek, Sint-Maartensdijk

Metselwerk
Haverhals Metselwerken, Kaatsheuvel

Steigers
SIW Steigerwerken, Numansdorp

Aantal woningen
155 voor de sociale huur en vrije sector

BVO woningen
20.300 m2

BVO commerciële ruimtes
3.800 m2

Bouwperiode
juli 2019 – november 2021

16.500 m2 aan steigerwerk bij Stadskwartier Palenstein

Het steigerwerk voor de bouw van Stadskwartier Palenstein werd geleverd door SIW Steigerwerken. Dit bedrijf ontwerpt, monteert en demonteert steigers voor grote bouwbedrijven, waaronder bouwbedrijf Waal, de hoofdaannemer bij Palenstein in Zoetermeer.

“Bij dit werk is voor de ondersteuning van de balkons de ondersteuningssteiger geïntegreerd in de gevelsteiger”, vertelt VMG-coördinator Han Boender. “Op verschillende plaatsen moesten doorgangen gecreëerd worden met behulp van tralieliggers. In totaal hebben we zo’n 16.500 m2 aan steigerwerk geplaatst, waarvan het grootste blok 4.800 m2 was en het kleinste blok 400 m2. De hoogtes varieerden van 10 tot 40 meter.”

Het vervoeren en plaatsen van de steigers verzorgt het bedrijf zelf. Het vervoeren van de materialen gebeurt door middel van eigen vrachtwagens met autolaadkraan.

Het project is voor SIW erg vlot verlopen, vertelt Boender. “We hebben alles door de constructeur laten uittekenen, waardoor we voor weinig verrassingen zijn komen te staan. We kijken terug op een mooi project.” 

Prefab houtskeletbouwelementen

De voor- en achtergevels van alle appartementen binnen Stadskwartier Palenstein bestaan uit spouwbladen, aan de buitenzijde afgewerkt met metselstenen. Deze houtskeletbouwelementen werden prefab gemaakt door Muller & Muller timmerfabriek.

Muller & Muller is gespecialiseerd in het maken van houten spouwbladen voor de aannemerij. Toch was Palenstein een groot project voor dit bedrijf, dat een jaar tijd in beslag nam. De laatste levering was in april dit jaar, vertelt Ronald Muller. “Vijf medewerkers zijn continu bezig geweest met de productie ervan.”

De buitenkozijnen voor de woningen kreeg Muller & Muller aangeleverd door een andere timmerfabriek, zodat ze direct in de elementen gemonteerd konden worden. Muller: “We hebben de voor- en achtergevels dus kant-en-klaar aangeleverd. We werken vaker voor bouwbedrijf Waal, dat is een grote klant van ons. Het project is perfect verlopen, er is helemaal niets misgegaan.”