Circulariteit is het toverwoord bij transformatie Zandkasteel 

Aan het Bijlmerplein in Amsterdam-Zuidoost is Van Wijnen begin maart gestart met fase 2 van de transformatie van het Zandkasteel. In opdracht van de gemeente Amsterdam worden drie torens van het voormalige ING-kantoor én gemeentelijk monument uit 1986 getransformeerd tot een schoolgebouw voor de Amsterdam International Community School South East. Hierbij wordt nadrukkelijk aandacht besteed aan duurzaamheid en circulariteit. Bovendien wordt de ‘ziel’ in het gebouw gehouden.

Gemeenten staan voor grote en complexe opgaven. “Het grote woningtekort vraagt om slimme, snelle én creatieve oplossingen”, weet Frank Alberts, Bedrijfsleider Renovatie & Transformatie bij Van Wijnen. “Gelijktijdig zien we dat de bouwkosten de pan uit rijzen. Maar ook dat een relatief groot aantal vierkante meters in stedelijke omgevingen leeg staat of incourant gebruikt wordt. Transformatie biedt voor al deze vraagstukken een doeltreffende oplossing, met positieve impact voor gebruikers/bewoners, omgeving én milieu. De transformatie van het Zandkasteel maakt dit duidelijk zichtbaar.” Na het vertrek van ING in 2019 is het Zandkasteel verkocht aan Wonam/Zadelhoff en de gemeente Amsterdam. Waar Wonam/Zadelhoff zeven torens transformeert naar woningen, ondervangt de gemeente met de drie torens A. B en C de vraag naar internationaal onderwijs in de regio Amsterdam. “Bovendien leveren beide ontwikkelingen een bijdrage aan de leefbaarheid in het gebied.”

De transformatie omvat het complete inbouwpakket. Van binnenwanden t/m plafonds, vloerbedekkingen en installatietechnieken.

Om de transformatie te laten slagen, maakt de gemeente Amsterdam actief gebruik van de kennis en expertise uit de markt. “In plaats van een traditionele aanbesteding werd gekozen voor een selectieprocedure waarbij drie partijen beoordeeld werden op ‘zachte’ voorwaarden, zoals team, duurzaamheidsambitie en de manier waarop grip gehouden wordt op het bouwproces”, aldus Remi van der Pol, Manager Klant en Markt Renovatie & Transformatie bij Van Wijnen. “In het ontwerptraject hebben wij als bouwteampartner onze kennis van materialen, technieken, bouwmethodieken, duurzaamheid en circulariteit gedeeld. Vervolgens zijn wij in de zomer van 2021 met de uitvoering gestart.”

De gemeente heeft het project opgedeeld in twee fases. In de eerste fase heeft Van Wijnen de drie torens aan de buitenzijde gereinigd en hersteld. “We hebben alle beglazing vervangen, de kozijnen en lichtstraten gerevitaliseerd en de dakbedekking en isolatie van de platte daken vervangen”, vertelt Van der Pol. “Daarnaast hebben wij het gebouw intern gereed gemaakt voor transformatie. We hebben diverse sloopwerkzaamheden verricht en de installaties voorbereid, waarna op 1 maart met de transformatie is gestart.” De transformatie omvat het complete inbouwpakket. Van binnenwanden t/m plafonds, vloerbedekkingen en installatietechnieken en volledig conform de actuele normen én wensen van de Amsterdam International Community School. “Na de oplevering medio 2023 hoeft de school alleen nog de meubels in te huizen en digiborden op te hangen, waarna de lessen van start kunnen gaan.”

“Om te zorgen dat de torens ook daadwerkelijk als school gebruikt kunnen worden, brengen we onder meer een compleet nieuw trappenhuis aan”, aldus Van der Pol. “Ook voegen we aan de voorzijde van toren A een grotere entree toe én maken we de complete installatie geschikt voor stadsverwarming. Daarnaast krijgen ventilatie en verlichting een upgrade, waardoor de school straks voldoet aan alle normen van Frisse Scholen Klasse B.”

De doelstelling van de gemeente Amsterdam is om dit project zo duurzaam en circulair mogelijk uit te voeren. Van Wijnen geeft hier invulling aan door een ruim aanbod mooie en kwaliteitsvolle materialen te oogsten, bestemd voor de circulaire economie, aldus Alberts. “Diverse beeldbepalende elementen zoals tapijttegels, ventilatieroosters en plafondplaten zijn zorgvuldig gedemonteerd en gereinigd voor hergebruik in het Zandkasteel. Datzelfde geldt voor de armaturen, die geschikt worden gemaakt voor LED.” Van der Pol. “De glazen binnenwanden, houten plafonds en (maatwerk) meubels hebben een duurzame nieuwe bestemming gekregen. Materialen die niet in hun huidige vorm kunnen worden hergebruikt, worden bovendien gerecycled en opnieuw als grondstof in de keten ingezet. Het ultieme voorbeeld van circulariteit is echter dat de bestaande torens behouden blijven, wat tevens geldt voor de ‘ziel’ van het gebouw.” Een mooi voorbeeld in dit kader is de ‘interne straat’ op maaiveldniveau. “Deze horizontale ruggengraat verbindt alle torens van het Zandkasteel en is van grote esthetische waarde. Onder andere de bestaande vloeren, plafonds én trappenhuizen in en aan deze straat worden met veel respect behandeld en blijven waar mogelijk behouden. Datzelfde geldt voor de bijzondere kleurpatronen. Wel voorzien we de trappenhuizen waar noodzakelijk van aangepaste leuningen, ter voorkoming van valgevaar en op zo’n manier dat esthetiek én veiligheid perfect samengaan.”