Biosintrum | Oosterwolde

Kloppend hart van de biobased economy

Op het Ecomunitypark in het Friese Oosterwolde wordt hard gewerkt aan de inrichting van het Biosintrum. Het splinternieuwe kenniscentrum bestaat voor meer dan 80% uit biobased materialen en voldoet aan de eisen van BREEAM Outstanding. Daarmee behoort het tot de meest duurzame en innovatieve gebouwen van Europa.

Lokale overheids- en onderwijsinstellingen, maar ook bedrijven, komen hier vanaf maart 2019 bijeen om kennis op te doen en te delen over de biobased economy en hierbij gebruik te maken van de congreszaal, kantoren, studieplekken, vergaderruimtes, flexplekken en het laboratorium. In het Biosintrum bevindt zich tevens een restaurant, waar gerechten worden bereid met producten uit de eigen naastgelegen groente- en kruidentuin.

Natuurlijk Bouwen
In 2016 ontstonden de eerste plannen voor het Biosintrum. Gemeente Ooststellingwerf wilde een centrum bouwen om de plaatselijke economie aan te jagen. Conform het beleid en de visie van de gemeente moest het een biobased gebouw worden. Paul de Ruiter Architects werd bij de plannen betrokken en werkte een voorlopig ontwerp uit. Met die schets als uitgangspunt, nodigde de gemeente drie lokale bouwbedrijven uit: Bouwbedrijf Buiteveld, Bouwgroep De Jong en Doornenbal. Als het consortium ‘Natuurlijk Bouwen’ kregen zij in mei 2017 de opdracht om het Biosintrum te realiseren. 

Opbouw constructie Biosintrum.

80% biobased
“Onze rol ging verder dan calculeren en bouwen”, zegt Rob van der Hoek van Bouwbedrijf Buiteveld. “We moesten ook op zoek naar een 80% biobased invulling van het ontwerp. Die zoektocht gingen we met het hele bouwteam aan, in een nauwe samenwerking met leveranciers en marktpartijen. Door open te staan voor hun kennis en passie voor hun product, kwamen we tot een schat aan ideeën. Samen met de architect, constructeur, bouwfysicus en de gemeente brachten we al die ideeën terug tot een werkbaar en kostenefficiënt pakket van biobased materialen. De combinatie met BREEAM Outstanding zorgde voor een extra dimensie. We moesten bijvoorbeeld een aantal zeer goede biobased producten laten vallen omdat specifieke schriftelijke bewijslast (nog) niet voorhanden was.”

Y-vorm met levendig atrium
Van der Hoek noemt een aantal van de toegepaste materialen: “Ten eerste is er de gelamineerde houtconstructie, vervaardigd uit lariksbomen uit de Drentse bossen. Verder vind je er grasplaten voor de plafonds, HSB-gevelwanden met cellulose als thermische isolatie, spijkerbroeken als akoestisch isolatiemateriaal in de binnenwanden, Accoya gevelkozijnen en een vloer waarin olifantengras is verwerkt.” Kenmerkend voor het ontwerp van het biobased kenniscentrum is de bijzondere Y-vorm. De drie vleugels van het gebouw maken optimaal gebruik van het licht en de warmte van de zon en komen samen in het midden van het gebouw. Daar bevindt zich een licht en levendig atrium, dat fungeert als interactieve ontmoetingsplek voor de uiteenlopende gebruikers van het gebouw. 

(v.l.n.r.) Ronald Hageman – Paul de Ruiter Architects, Jacob Koopmans – Bouwbedrijf Buiteveld, Paul de Ruiter – Paul de Ruiter Architects, Rob van der Hoek – Bouwbedrijf Buiteveld, Bart Sieben – gemeente Ooststellingwerf, Fimke Hylkema – gemeente Ooststellingwerf, Martijn van Gameren –
Paul de Ruiter Architects, Ivo van der Reijnst – gemeente Ooststellingwerf.

Samenwerking met onderwijs
De beoogde interactie en samenwerking tussen overheid, onderwijs en bedrijfsleven kreeg al vorm tijdens de ontwikkeling van het Biosintrum. Op initiatief van de gemeente haakte de Noordelijke Hogeschool Leeuwarden aan bij het ontwerpproces. Twee bouwkunde studenten draaiden mee in het architectenteam. Zij bedachten onder meer de constructie van het gebouw en gaven vorm aan het atrium. “Samenwerkingen als deze hebben een positieve bijdrage geleverd aan de totstandkoming en betekenis van dit gebouw”, zegt Van der Hoek. “Dat geldt ook voor de samenwerking met het Friesland College. Daarvan hebben diverse leerlingen stage gelopen op de bouwplaats. En een groep leerlingen van ROC Friese Poort heeft bijvoorbeeld de trap van het Biosintrum geëngineerd, gemaakt en geplaatst. Dat is toch geweldig?”  

Voorspoedig bouwproces
De bouw van het kenniscentrum is voorspoedig verlopen. Dit is grotendeels te danken aan de uitgebreide voorbereiding. Het gebouw is volledig in 3D gemodelleerd en op basis daarvan zijn zo veel mogelijk elementen geprefabriceerd. Van der Hoek licht de werkzaamheden toe: “In april 2018 gingen de betonnen palen de grond in. Daarop brachten we de vloer aan met daarin het olifantengras. Vervolgens monteerden we de houten prefab constructie met kolommen, liggers en CLT verdiepingsvloeren. De gevel is gesloten met houtcomposiet gevelbekleding en Accoya kozijnen met triple beglazing. Op het houten dak plaatsten we zonnepanelen. Verder zorgt een bodemwarmtepomp voor warmte en koeling.” In het kader van BREEAM besteedde het consortium veel aandacht aan lucht- en geluidsdichtheid. Dit leidde uiteindelijk tot zeer goede testresultaten. Met name de luchtdichtheid behaalde met een q_v;10-waarde van 0,10 een uitstekende score.

Bewuste Bouwers riep Biosintrum uit als best presterende bouwproject 2018.

Nederlandse Bouwprijs 2019
Eind december leverde het consortium het Biosintrum op. Van der Hoek kijkt terug op een enerverend en leerzaam proces dat hij voor geen goud had willen missen. “Iedereen heeft zijn nek uitgestoken op dit project. We wilden laten zien dat er veel mogelijk is op het gebied van biobased bouwen, als je maar echt wilt. Als bouwbedrijf hebben we van Bewuste Bouwers de eerste prijs ontvangen voor het best presterend bouwproject van 2018. Onlangs won het Biosintrum ook de Nederlandse Bouwprijs 2019 in de categorie ‘gebouwen’. Dat is een opsteker voor het hele bouwteam. En een prestatie waar we met elkaar best trots op zijn.”